THISEN SANG (HIGH BLOOD PRESSURE)

THISEN SANG (HIGH BLOOD PRESSURE)

Dr. C. Lalrampana

Khawvela natna tam ber, Sapho leh hnam fing zawkte pawhin an buaipui em em thin, Mizo zingah pawh natna tam ber pawl, chhungkaw tin leh in tin luhchhuahtu tih mai tur, mihring nunna suat hnem bertu leh ramtuileilova min siam hnem bertu tih mai tur Thisen sang (High blood pressure) BP Sang hi a chanchin tlangpui leh inekawlna te, vai damdawi (Conventional medicine) hmang lova lova, Pathian min peksa thing, thlai leh hnim leh theihrah ilo hmanga tihdam dan (Natural Home remedies) chungchang  bih chiang  teh ang. A taka kan tih ve nghal zel theih phei chuan Daktawr kan kawl reng tihna a ni thei ang.

Thisen sang hi Lung atanga thisen pechhuaktu thisen dawt hrang hranga thisen luh dan tur anga lut tha thei lo, engemaw daltu avanga thisen kal tha lo thin hi a ni ber a; chu chu tha taka a kal theih nan theihtawp chhuaha hmalak a ngai thin a ni. Thisen sang hi tehna chihnih (2)-in a teh theih a, chungte chu:

1. Systolic leh
2.Diastolic  a ni.

Systolic measurement (tehna) chuan Lungin thisen a pe chhuak tha em tih lam a chhui a, hetihlai hian  diastolic measurement (tehna) chuan Lungin thisen a pek chhuah that loh dan a chhante a chhui ve thung a ni. Puitling hrisel pangngai thisen awmdan tur (normal ranges) chu hetiang hi a ni.

1.Systolic blood pressure ..................100 - 140 mm Hg
2. Diastolic blood pressure .................. 60 - 90 mm Hg.

Thisen awmdan tur chu systolic Blood pressure 120 leh diastolic pressure 80 = 120/80  tiin an sawi thin a, hei hi mihrisel pangngai thisen awmdan tur tehna pangngai (normal) chu a ni.

Tichuan, miin a thisen tehna systolic Blood pressure 140 leh a hniam lam diastolic pressure 90 aia sang a pelh chuan Thisen sang a nei kan ti thin a n.

A ven dan:(Prevention):

Thisen sang laka inven dan hi sum tam tak sen ngai lovin, mihringin a finna hmanga tih theih tam tak a nei a; chungte :

Kan thil chin tha lo leh nunphung tha lo thlak danglam a ngai phawt.

Chi al (salt) leh sodium diet lam chi ei tlem a, thei thur leh thlai hring lam ei tam a pawimawh,

Kan rih zawng awm dan tur dik tak mila kan insiam rem a ngai.

Kan phak tawk leh ngeih tawka taksa sawizawi ((physical exercise) a ngai hemi atan hian kea kal tam hi a pawimawh hle.

Chawlh hahdam leh urhsun taka inngaihtuahna neih (Meditation & relaxation – yoga).

Kea kal tam zawng tehna (measurement for brisk walking) hi khawl tereuhte kawnghrena pai mai chi a awm a; chu chu hman theih chuan a tha hle. Nitina kan pen tam zawng inang tlanga tehchhuaktu atan a tha hle.

Thisen sangin a nghawng theihte:

Thisen sang hian nghawng chhuah tha lo tak tak a nei a, chuvangin engtenge a nghawng thalote chu kan hriat chian a pawimawh avangin hetiang hian I han belchiang teh ang:

Phungzawl ang maia tluk thuta zen thutna (Stroke) a thlen thei

Lungna leh Lungphu chawl (Heart attack or heart failure)-a thihna a thlen thei.

Thluaka thisen zam chat leh puakkeh (Rupture & hemorrhage) a thlen thin a, thihna a thlen á¹­hin.)

Kal tha lo (Kidney failure) a thlen thei.

Zunthlum leh thisen thlum (Diabetes or sugar levels) a thlen a tisang thei

Mit (retina) a tichhiain mitdelna hial a thlen thei .

Mihring Dam chen tur (life expectancy) a tihniam thei

Thisen sang lo awm theih chhante (Causes of High Blood Pressure):

Thisen sang awm theihna chhan hi chihrang hrang a awm thei a, chung zinga langsar zual deuh deuhte chu:

Taksa rih tur aia rit hleihluak khawpa thauna (obesity)

Sodium lam chi ei tam luattukna (High sodium intake)

Zu (alcohol) in tam lutuk

Mei zuk emaw ruih theih thil leh hmuam

Mawm leh thau lam ei tam lutuk

Sa rep leh thil rep ei tam lutuk

Thil uih lam chi leh hmarcha thak ei uar lutuk

Hmeh han (Ajinomoto) ei tam lutuk leh a dang tam tak a awm thei.

A enkawl dan:

Thisen sang nei dek tawh chu a inenkawl uluk a ngai hle. Insumtheihna hi damdawi tha ber a ni. A ngeih loh zawng leh a awmtir theitu kan tarlan takte khi  hriat reng a pawimawh hle..

Heng tarlan takte bakah hian mahni in lama Paathian thilsiam man tlawmte te hmanga inenkawl dam theih a ni a, chungte chu hetiang hian I thlir ila:

1. Ser (Lemon):

Ser thur heng Nimbu, Hatkora etc. ei hian thisen a siam tha a, thisen khang tur thlengin a veng thei. Thisen sang a tihniam thei a; chubakah lung chakna a pe a, lungphu tha lo leh dik lote a siam tha  thei bawk. Nitin Sertui sawr in thin hian thisen sang a thunun thei a, Tin, Zing thawh veleh tuilum no khata Nimbu pakhat sawr tela in thin hi a tha hle bawk. 

2. Sunhlu (Amla) :

Tuktin zingkar,  tukthuan ei hmaa sunhlu pum khat ei thin hian Thisen sang a tihniam thei a, tin, thisen a tithianghlim thei bawk. Sunhlu hring hmuh reng a harsa a nih pawhin a um emaw, a rep leh phoro pawh a tha tho bawk.

3. Balhla (Banana) :

Balhlaah hian Potassium a tam hle laiin sodium a tlem hle thung a; chuvangin, heng thil chihnihte hi Thisen sang veng tur leh thununtu atan an pawimawh hle. Tin, cholesterol a awm ve loh avangin Balhla hian thau (fat) a siam ve lo bawk. Chuvangin, nitin Balhla pum khat tal ei thin hi thisen sang neite tan a tha a ni.

4. Tomato:

Tomato haua ei hian thisen sang a tihniam thei a; Thin (liver) a tihchak bakah thau lutuk tur a veng thei bawk. Chuvangin, Nitin Tomato pum khat tal ei thin hi a pawimawh a, hmarcha leh bekang umte nena sawngbawl erawh a tha chuang lo.

5.Carrot leh Spinach :

Nitin Carrot tui (carrot juice ) 300 ml-a spinach juice 125 ml telh, in thin hian thisen sang leh hniam bakah thisen kal tha lo tinreng a siam tha a; chubakah lungna, leh lunga hnai awm, zun kawng tha lo leh Cancer, Pile tha lo, glaucoma, leh coryza thlenga siam thatu damdawi chhenfakawm tak a tling.

6. Fanghma (Cucumber):

Fanghmaah hian potassium  a tam avangin Fanghma tui (Cucumber juice) hi Thisen sang leh hniam atan damdawi tha tak a ni. Chuvangin, Nitin fanghma ei hi thisen sang vengtu tha tak a ni.

8.Alu (Potato):

Ntitin Alu ei hi thisen sang damdawi tha tak a tling. Aluah hian magnesium a awm avangin thisen sang a tihniam thei thin. Alu hi a kawr nen pum chhumin chi tlem al a tha a, a kawr leh a tak inkarah chi chu a chambang thin a ni, Alu hi chaw tha tak a ni a; Nitin Alu a kawr nena pumchhum pum khat tal ei hi thisen sang tan a tha hle.

9.Purun var (Garlic):

Tui thianghlim Thirfiante lia Purun var tui far 6 pawlha nitin vawi hnih in thin hi thisen sang tihhniam nan a tangkai hle. Tin, Nitin Purun var mal li emaw mal nga emaw ei thin hi a tha a, bawnghnute nena tengkhang pawh a tha bawk. Hei hian thisen a silfai a. Lungphu chawl, lung tha lo a veng a, kawchhunga boruak chhia (gas) a paih chhuak a, thisen dal tur a veng bawk. Purun var hi a kawr nena ei hi a thalehzual a. a kawr hian gas a paih chhuak tha bik a ni.

9.Colocasia :

Colocasia vegetable nitin 25 grams ei ziah thin hian lungna a veng a; thisensang a tihniam thei bawk.

10. Buttermilk :

Regular taka Buttermilk ei hian thisen sang leh hniam a siam tha ve ve thei. Tin, taksaa tur awmte a paihfai thei bawk a; Bawnghnute atanga siam ni thei se a tha bik bawk.

11. Khawizu (Honey):

Thisen sang vei chuan nitin khawizu thirfiante 1-2 ei thin se a tha a, hei hian thisen sang tur a ven bakah thisen bawm a vengin a vawnghim thei bawk.

12. Nim hnah (Neem Leaves):

Tuktin Nim hnah tui sawr 25 grams in thin hi thisen sang vei tan a tha hle. Hei bakah hian vun natna a veng a, rila rulhlut awm thlengin a tihlum thei vek bawk. 

13. Dawnfawh (Watermelon):

Dawnfawh mu (seeds)-ah hian cucurbocitrin a tam avangin thisen dawt a tizau thei a, chubakah kal (Kidney) tan a tha em em bawk. Chuvangin, Dawnfawh leh a mu ei tel hi thisen sang leh hniam tan a tha hle. Dawnfawh mu thirfiante 2 daihlima dah ro chu rawt dipin tui chhuanso no khatah telh tur a ni a, chu chu darkar khat vel dah hnuah puan thianghlima sawrin in mai tur a ni a, ni khatah vawi li vel tal in thin tur a ni.


Heng kan han tarlan bakah pawh hian hmanraw tangkai tak tak a la awm thei a; vawikhatah tarlan vek sen a ni lo. Engpawhnise, he natna la vei lo leh vei mekte pawhin thu awih taka hengte hi kan zawm a, Nitin khel lova kan tih theih chuan Vai damdawi (conventional medicines/allopathy) hmang loa inenkawl dam leh inven theih a ni tih hriain uluk takin ngaihven theuh ila a lawmawm ngawt ang.

Blog share kha in thlahrung lo ula, tin subscribe bawk la, page follow ve rawh le. KA HRIAT RUKTE (I TAN) enjoy.

Post a Comment

0 Comments