MUMANG MAK TAK MAI CHU

Mumang hian hringnunah pawimawh na tak a nei a, hrilhlawkna anga hmuh chan a awm ang bawkin, thil kal tawh te hriat chhuah lehna tura thil thlawn pek ani,’ tiin Greek-ho chuan an lo sawi thin a. Mumang atanga thil lo thleng tur hrelawk thei pawh an awm thin a, tin, mumang chhawr țangkai viau pawh sawi tur an awm thin niin an sawi. He chanchin hi, Mitthi thawhlehna chung chang an sawihona leh mitthi taksa bung hrang daiha an phum takte thawhleh hun tur chanchin an sawi atanga ka hriat a ni.

Duhthusamin an hming ka hre kim thei ta lo va, a pawi lo turah ngai mai ang u.
Zawlsei khuaa Pu Rosiama’te an awm laiin Myanmar (Burma) rama a țhian țha tak mai, paihte pasalțha Nangdala chuan Burma ram, Mawlaik ram
chhunga ramsai kap turin a rawn sawm ve a. Nangdal chu pasaltha tak mai a ni a, sai pawh sawm thum lai a kap tawh niin an sawi a. Saisa chu

ei atan leh zawrh atan a ni ber a, a ngho erawh chu Manipur atangin phai lamah an zuar thin a ni. Rosiama pawh chuan zui chhoh ve ngei a tum ta a,

Sialsuk lama a nau pawh chu hruai chho ve a duh avangin an sawm ve ta a ni. A nau pawh chuan favang awllen lai tak a lo ni bawk a, a lo phur ve hle mai a. Tichuan, an unau chuan Nangdala chu an zui chho ta a.

Țiau-ah an riak a, chumi zan chuan Rosiama nau chuan, mumang mak tak mai hi a mang a. A mumangah chuan a hmelhriat ngai loh mi paruk vel nen an lo ram chhuak a. An ramchhuahnaah chuan chinghne rual hian an lo um vak mai a, an hotupa ber Nangdal chu, chung chinghnia chuan an seh a, a

tai an lo pawh dawh sak a, a ruh filh vek khawp hian a sa an lo eizo vek mai a ni. Rosiama nau chu a mumanga a thil hmuh avang chuan a ngaih a tha

thei tlat lo va. A u hnenah kir leh mai a rawt ta hial a.

Mahse Rosiama chuan, “Mumang mai mai buaipui viau tur a ni love,” a ti ta zawk a. Chutihlai chuan Rosiama unaupa nupui lah raipuar teuh a lo ni vei bawk nen, a nupui raipuar chu chhuanlamah a hmang ta a, a u te hnung zui duh lovin Țiau atangin an khaw lamah a kir san ta a ni. Tichuan, Rosiama leh Nangdala te chu Chin hill lamah an chho zel a, Nangdala hnungzui kumhlun ni țhin, Tawnzâng pasaltha Kapkhenthanga an sawm bawk a.

Laitui khua atangin Khaisawma (L P School Head Master nau) leh a țhian Dalsuana an tel ve bawk a. Tichuan Nangdala’te khua Saipuimual chu an pan nghal vang vang a. Saipuimual khuaah Nangdala thiante pahnih, Kamthanga leh amah Nangdala nuphal pa an sawm bawk a, an vaiin mipasarih an ni. Hetih lai hian, Nangdala chu pa thlawi a ni a, a nupui nen fa an neih theih loh avanga ințhen an ni. Tichuan Saipuimual khuaah chuan rei cham lovin an ram chhuahna tur hmun lam panin kawlphaiah an chhuk leh ta a. Tahan leh Letpanchhawng khaw inkara khaw pakhat Pidawta khua an tihah chuan Nangdal farnute an awm avangin, chu khuaah chuan zan hnih an riak leh a.

Tichuan ramsai awmna hmun nia an sawi, Mawlaike ram pan turin Kalaymyo atang Kalaywa khuaah an chhuk leh a. Kalaywa lawngchawlna hmunah chuan sipai sual hmel zet zet leh kut thak hmel zet zet hochuan an thawmhnaw phurh te chu uluk takin an enfiah sak zet hnuah Lawngin Mawlaike ram ngaw chhah zet awmna hmun chu an pan zel a. Tlai ni tlak dawn suarah an ramchhuahna hmun tur Mawlaike ram chhung chu an lut ta a ni. Thlano chawm lai tak a ni a, ngaw chhungah riak lovin luikam hmun thengthaw nuam deuhah an riak a. Zing hma takah ngaw chhung pilril lam chu anpan ta a.

An zingah hian Mawlaike rama ramchhuak tawh thin chu, an pasaltha khaitu ber Nangdala leh Kapkhen thanga te an ni a, anni pahnih tih loh chu ram chin hria an awm lo a ni. Mawlaike ram thlanglam pan chuan an chhuk zel a, kham sang tak tak leh lungpher sang tak tak inthuahthip tlatna hmun a tam hle a. Hmun țhenkhatah chuan inhamtanna pawh awm mumal lo a. Chuta chhapah bawmrang nena vak kual reng an nih avangin an kal sawt lo hle a ni.

Zan khat chu lengkir hnuaiah an riak a. Chumi zan chuan an hotupa ber Nangdala chuan mumang danglam tak a mang a. A mumangah chuan an ria hna kianga lengkir tuikhawhthlaah chuan a hmai hi a lo phih a. Hmaiphih paha a hmai a tuai lai chuan a hmai vun chu a tuai zawngin a lo hik zel a, a tawpah chuan a hmai vun zawng zawng chu a lo inhik vek a, a ruh hlang ringawt hi a bang a. Tin, a hmaiphihna tui chu thisenah a lo chang vek a, tui luang zawng zawng pawh chu thisenah a lo chang vek mai a ni.

Chumi zan vek chuan Rosiama pawhin mumang mak tak mai hi a lo mang bawk a. A mumangah chuan hauhuk rual hi an lo țhukhawm a, an lo țap tluar tluar mai a, mak ti taka a va en hnaih chuan an hotupa ber Nangdal lubung hi an lo țah chiam mai a lo ni a.

Rosiama chu a mumang ram ațangin a țhangharh hlawl mai a, a muhil zui thei ta lo a ni. Zing khua a lo var a, a mumang chu a sawi chhuak ta a. Tin, Nangdala pawh chuan a mumanga a thilhmuh chu a thiante a hrilh hlawm a. An ngaih a tha thei ngang lo va, kir leh mai an rawt hial hlawm a. Nimahse an hotu ber Nangdala chuan,” Ka mumang a ni tak nangin, ka hlau ve hlek lo mai, heti chen kan kal tawh a ni a, mumang vang mai maia patling ramchhuak kutbeng a kan kir leh a nih chuan hmeichhe pawnfen fengah pawh kan tlak loh ang e, in duh leh kir vek rawh u, Rosiama nen kan kal zel dawn a ni,” tiin a thiante chu a an khum ta phiar phiar mai a.

A thiante pawh chuan Nangdala thusawi chu tlawmah an la a, kir leh chu a sawi pawh an sawi ri ngam ta lo a ni. Tichuan an phur an siam fel a, an kal leh ta a. Lui pakhat a lo awm a, an dai a, mahse lui kai leh lam chu fur tui lianin a lo hnawl vek mai a, kai mai theih a ni ta lo va. lui atanga ko lehlam kaina tur zawngin lui mawnglam chu an zawh thla zel a, tui lah a thuk tual tual mai si a, lung lian pui pui awmna kham sang takah chuan rem leh rem loah an van chho ta a. A hmasa berah Nangdala chu a lawn a, a hnuaiah Tawnzâng khawpa Kapkhenthanga a lawn ve bawk a. Chutiang chuan muangchangin an lawn chho zel a. Nangdala a lawn chhuak țep ta maw tihah a silai âh kha puak nghal mai theiin a lo dah a lo ni a, a chesual palh a, a silai chu lungah a sawh puak ta dur mai a. A bân dinglam chu a kiu hnuai atangin a chho kah a, silai mudenna a darte chu a hek huammai a. Mihring pangngai tan bang ang maia awih leh kham bakbahai takah han inham tan na chi rual a ni si lova, a rawn tla thla ta a, a rawn tlakna lamah a hnuai chiaha lo awm ve, Kapkhenthanga chu a rawn nul thla tel bawk a. Nangdala chu a hnuaia lungpui chungah tak a tla a, a ring a sawh tliak a, kâ pawh chhawn lovin a thi nghal a ni.

Kapkhenthanga erawh lungpui kianga tui lianin a hnawl khawm thingțang karah a tla hlauh a, a thi em lo va, mahse; a malpui tlang zawk khawpin fah- țangro chemfawng tia zeta lian hian a thil tlang zawk mai a, a hmunah a let reng ringawt mai a ni. Chutia Nangdala’te an rawn tlak hnu chuan a hnuai lama lo awmho chu an ka hau mai a. Rosiama chuan Kapkhen thanga chu hmanhmawh takin a va bawih sawm nghal a. Thingțang hnawk nuaih kar atang chuan harsa takin Kapkhenthanga chu a rawn pu chhuak ta a ni. Țiaupho hmun rualrem deuhah a dah a, ama kawr hak lai ban chu a pawt thler a, japanhlo hnah a tuam hnan ta a. Chutihlai chuan a țhianteho chuan an hotupa ber Nangdal ruang chu an en a, awmhmunah an lo chek ve tlawk tlawk ringawt mai a.

Rosiama chuan Nangdala chu a thi chiang a ni tih a hriat chuan a zawnna tur hlang siam turin a ti hlawm a. Mahsetumah in hlang siam a tum lo va, an awm hmunah an ding tlawn reng hlawm a. Rosiama chuan a chempui chu a hum a, lui hnar lama rawpui tuilian hnawl bang la tang thenkhat chu a han pu a. A thiante awmna hmun a rawn thlen chuan a thinin a tuar ta bik lo va, a âng ve ta hlak a. “In va timak hlawm ve, nunna meuh kan chân a ni a, tlawm ngaih chhuah in tum hauh loh mai le.

Tlawmngaihna pianpui sa tumah kan awm bik lo ve, mahni țhiante ngawih ngawih pawh in khawih hreh a ni a, mi vanduai leh khawngaih thlak tak in ni e,” a ti ta a, amah chuan hlang chu a siam mawlh mawlh a. A țhiante chu an ngawi reng hlawm a. Nangdala ruang chu hlangah a dah a, ramhruiin nghet takin a phuar a, a zawn tir ta hlawm a.

Ani chuan malpui hliam Kapkhenthang chu a pua a, hmalam pan theian nih tak loh avangin an rawn kalna lamah bawk chuan an kir leh ta a. A bungbel phurh thenkhat leh buhfaite pawh chutah chuan an hnuchhiah hlawm a ni. Khua a thim țep tawh a, an chau hle mai a, an kal thui tual tual a, an chawl zing tual tual bawk a. Kapkhenthanga, malpui hliam chu a nat tak em avangin a malpuia thingțang chu phawi chhuah sak țhain an hria a. A mal tawpah nghet takin an phuar a, ippui hrui an sehtir sauh sauh va, a malpui chung lam atangin thingțang chu an phih phawi sak zawk mai a, a nâ ti lutuk chu a sen awp awp mai a ni.

Tichuan thui vak lo an kalpui leh a, an zinga palian ber Laitui khawpa chuan, ”Kan mi zawn hi khuaah hawn ngam chi a ni lo, sipaiho an sual si a, lawng chawlhna hmunah min man tho tho ang. In thianpa hi nangmahni thah a ni min tih chuan kan vaiin lung inah kan tâng vek dawn, hetah hian iphum zawk mai ang u,”a ti ta a. Rosiama chuan, “E khai,,,chutiang tur a ni ngai lo ve, a ruang hi an inlamah thlen kan tum ngei tur a ni,”tiin a țang nasa hle a, mahse; anni ho chuan, “Chutianga ni thei lo, kan vaiin sipaiin min man ang a, thih thlengin lung inah kan tang phiar mai ang, nang phei chu Kawl țawng pawh i thiam si lova, tin, ramdang mi i ni leh nghal a, an that nghal mai ang che,” tiin an sawițhaih ta a, Rosiama pawh chu a țang zui duh ta lo a ni.

Nimahse Kapkhen thanga chuan, “A nih chuan a lu tal hi in lamah i hawn ang u, a chhungte pawh an hrilh a hai lutuk ang e,” a ti a, a taksa hawn lo va a lu chauh an hawn chuan sipaiho lakah pawh an thukru bo thei maiin an inring a. Tichuan, hrei tê an ken chu an phawrh a, Khaisawma chuan Nangdala nghawng chu an chek chhum ta a. A taksa chu țiaupho ah an phum a. Chumi zan chuan Tiauphoah an riak a, chumi zan vek chuan Rosiama’n mumang mak tak a mang leh tlat mai a.

A mumangah chuan ruah sur hnuaiah hmanhmawh takin luidung an lo zawh a, puansen hi an lo sin țheuh hlawm bawk a, Kapkhenthanga puan sin chu a hlai bik a, tin, a lo sen larbik hle mai a, chutihlai tak chuan thli a lo tleh chiam a, thli chuan Kapkhenthanga chu a la ta daih mai a ni.Zingah an bungrawn neih ang ang an phur a, Kapkhenthanga pawh chu bai sawih sawih chungin a kal thei tawh a, mahse; a hliam atang chuan thisen a chhuak duh hle mai a, a ke penna lam a piangah thi a far tluah tluah mai a ni.

Mawlaike ram an luh hmasak ber zana an riahna hmun an thleng țep ta tihah lui pakhat a awm a. Chulai hmunah chuan an chawl a. Kapkhenthanga chuan, “Nangdala lû hian rim a nei der tawh a, chuvangin sipaiho chuan an zawng hmu tho tho dawn a, a luruh hlang chauh hi hawn mai ila, hmun a luah zim zawk bawk ang a, tluang takin in kan thlenpui thei zawk ngei ang,” a ti ta a. Rosiama chuan,” In thu thu a ni e,” a ti ve ta zel a.

Tichuan thing an fawmkhawm a, mei an chhem a, bel chhungah chuan Nangdala lu chu an han dah a, bel lian an ken chhun kha an chetsualna hmunah an hnuchhiah ta si a, an belah chuan an lubung dah chu,duhthusamin a leng ta lo va, an phawrh leh a, a laiah cheh phela a hmailam zawng chauh hawn an rel leh a. Tichuan Khaisawma bawk chuan a chek phel leh ta a, rei ngial an chhum hnuah, rua an sat phela a hriamlai chuan Nangdala hmai vun chu an hlawi filh vek a, changel hnahin an tuam țha leh vek a, phurh mai theih turin bawmrangah an dah ta a.

Ruah a sur tluk tluk mai a, an mei pawh chu a rem titih a. Chutihlai tak chuan ui lian deuh pakhat hi a rawn lang hlawl mai a, mak an ti viau mai a, mahse; ngaihthat lohna an nei chuang lo va. Rosiama chuan a mumang a hrechhuak zawk mai a, bawmrang chua phur lawk a, an chhak lama ngawchhung lam chu an panpui ta daih mai a, tichuan mi dangho pawhin an rawn um ve thuai a. Mahse Kapkhenthanga chu a rawn tel ve ta lo a ni.

Silai a puak dawt a, a reh leh nghal vawng vawng mai a. Han ngaihthatna chi ziazang a ni ta si lo va. Rosiama chuan fimkhur takin a zu bihthla a, ui pathum leh silai keng mi paruk lai mai hi an meichhemna kiang velah chuan an vei sek mai a. Chutia a thlir reng lai chuan, ui pakhat hian luang hmun chu a va pan chat mai a, kawr pakhat, thi kai hnuang hi a rawn pu chhuak va va a, mahse; a kawr neitu mihring chu an hmuh tak loh avangin, chung mite chu thlang lamah an kal bo ta a ni.

(Heng mi te hi tutenge an nih tih hriat zui ani ta lo) Tichuan Rosiama leh mi dangte chuan lui chu an dai kai a, khawthim rualin an riah hmasak berna hmun kha an thleng ta a,chumi zan chuan tumah an muhil ngam lo. Mei an chhem ngam tawh lova,chaw chhumtur pawh an nei lo va, thimtham hnuaiah chakawk an veha a helin an ei ta a ni. Tin, an hotupa Nangdala lu-ruh kha tha takin an tuam tlat a, rilțam takin vaukamah lawng an lo chang tawp mai a.

Tukțhuan ei hun awm velah khawnvartui phur Lawng pakhat a rawn thleng a, chutah chuan an chuang ve tawp mai a. Lawngmite chuan an khawngaih hle a, chaw te an lo pe a, Kalaywa lawngchawlhna hmun thlengin an thlah ta a ni. Kalaywa atangin Nangdala farnute khua Pidawta-ah kein an kal leh char char a. Chumi khuaah chuan thil thlendan akip akawiin an sawi ta a. Tlawmngai pawl insiamin Kapkhenthanga chu an zawng leh ngial a, mahse; engmah hmuh an nei ta lo va, a bo hlen ta a ni.

Rosiama hian Nangdala vuina hunserh pawh ahmanpui nghal a. Chumi hnuah, Mizo ramah a hawnsan ta chauh a ni.

Thu belh:Mumang lam zirmi te chuan,” Mumang hi khuavang chhinchhiah ang deuh a ni a, thatpui fe fe an awm laiin, chhiatpuitu pawh an awm thin an ti a,” dik tak ang maw??? Mumang țha tak mai kan han mang thin hi chu, a hlimawmin, rilru hah a ti dam sawng sawng thin a, sum khawhral ngai lo, a hlep hlang liau liau a ni. Hei vang hian a ni ang e, Mizoten ‘Mangtha,’ tih țawngkam induhsak nan tak kan lo hman thin ni.

Share and subcribes, enjoy.