KAL (kidney) NÂ LANCHHUAH DAN THENKHAT

KAL (kidney) NÂ LANCHHUAH DAN THENKHAT

Tun tum chu hriselna lam tluang i chhui leh dawn teh ang. Heng kan sawi natna hrang hrang te hi neilo tura in ven hi a pawimawh in enkawl ngailo tura awm theih a tha hle a ni.

By : Jordan Hmar Zote

Edited by HRIATA KHIANGTE

Kan kal pahnih hi taksa peng pawimawh tak leh thisen thlifimtu leh taksaa chemical substances a nih dan tur ang taka lo vawngtu a ni.

Bean rah mu ang hi a pian phung (shape) a ni a,  puitling kut tum tiat vela lian, nakruh hnuaiah, kan taksa lai tak zawn velah a awm.

Ni tin thisen 180 ang vel hi a thlifim thin a, chuta tanga tui leh thisen bawlhhlawh chu zun hmangin 2 litres vel a inpaih chhuak leh a.


Kan thil ei aţanga taksa mamawh, sodium, phosphorus leh thil dang te thisenah dah lutin, kan taksa tan hna a thawk a ni.

Hormones pawimawh tak tak pathum a siam leh. #Erythropoetin* (thisen siamtu) #Renin* (BP control tu) #Vitamin D* a siam bawk.

Mak tak leh danglam taka din kan ni. Kan kal hi 100-ah 100 hna thawk tura ngaih a ni.

Amaherawhchu, natna dang in a tlakbuak lem loh chuan 100 ah 50 pawhin hrisel tak in i la nung thei. (Kal donate hi a pawi lem lo).

Natna avanga 10-15% vel chauh a function tawh chuan i kal kha paih a, thlak a ngai tawh. *(Dam theihna chance a tlem).

Kal natna chu engin nge siam?

Zunthlum.

Thisen sang Inthlahchhawn (congenital/inherited kidney disease):

Damdawi heng:-

Aspirin, ibuprofen leh nachhawkna dang etc, doctor chawh ni lem lova rei tak ei.

Kal natna lo lan chhuah dan țhenkhat:

Lu na fek fek, chau ngawih ngawih, taksa pum thak neuh neuh, zun a tlem emaw, a zung zing, chawei châkna nei lo, luakchhuak, kut leh ke mu chum chum leh vung, luhai ber bur, ngaihtuahna zing deuh mup, tihrawl na ţhem ţhum leh vun rawng lo dun.

Thisen sang, zunthlum leh nu leh pa te aţanga kal natna (kidney disease) leh nachhawkna (NSAID) ei nasa te chu fimkhur a tha.

Zun kawnga hnai awm enkawl that loh te, lung (stone) kal leh zunkawnga awm ngaihthah vang pawh in kal a chhe thei.

Zun kawnga hnai awm hi, kalna an inti a, mahse, a ni lo. Kal tel lovin kan nung thei lo dim rawh.

I thisenah chemical heng ureas, creatinine te an lo tam viau chuan, leh i zunah exam-naah protein a lo awm tam viau chuan i kalin hna a thawk lo (failed) tihna. Kal a lo failed tawh chuan tihdam theih a ni tawh lo.

Zunthlum nei tan ţha taka control tur.(Doctor chawh ang thlapa ei tur damdawi)
BP sang pawh chuti tho.

_Protein ei tlem tur (kal ţha lo tan) Thisen cholesterol siamtu sa leh thau mawm ei tlem, chi al, soda bai ei loh.

Tute nge kala lungte awm nei duh?

1) In chhungkua, thisen zawmpuite kala lungte nei ţhin te khan, kala lung awm natna in vei theihna chance a sang bik.

2) Hmun lum a awm, thlan chhuak nasa te hian tui an in tlem leh si chuan dehydration an nei duh a, tin, tui in tlem ho dehydration nei ho tan neih a awl.

3) Sa, artui leh protein awm tamna ei nasa ho leh sodium tamna (chi) etc. ei nasa ho hian lung an nei duh.

4) Thau ho zingah a tam, kâwng leh awm in tiat chho pût mai, dulkiar peng pungho tan lung neihna chance a sang.

5) Ril che nasa (IBS), kawţhalo benvawn nei nasa hian lung an neih theihna chance a sang.

6) Zun kawnga hnai awm, ngaihthah vang a, enkawl loha awm ho tan chance a sang bawk.

Lungte kan tih hi chi hrang hranga țhen a ni:

Calcium stone: Hei hi kan ei leh in uchuak, protein tamna, sa etc leh sodium awm tamna kan ei nasat hi kal hian a paih chhuak seng lo va, a lo khâwn char a, calcium lung a lo insiam thin.

Struvite stone : Hei hi zun kawnga hnai awm ngaihthah vanga enkawl loh vanga awm thei lungte.

Uric acid stone : Hei hi, miin protein awm tamna, sodium awm tamna ei leh in an tih nasat si a, tui an taksa mamawh an in leh si loh khan, an thisenah uric acid a lo tam ta a, kal-ah lungte a lo insiam phah ta a.

Ruhseh (gout) siamtu pawh a ni. Gout vei tan pawh neih theihna chance a sang a nih chu. Tui in tam a pawimawh.

Cystine stone: Hei hi family history a lung lo nei tawh te tan neihna chance a sang._

Lungte pai nat dan tlangpui:

Kawng leh tai bawr vel na.

Zun zawnga na, zun in anga na.

Zun rawng buang, paw emaw, uk deuh khuk emaw, zun thisen anga sen/chingal rawng ang.

Zun rimchhia, paw deuh khuih leh zun chhuak zung hleithei si lo.

Ek chhuak anga awm ţhin.

Luakchhuak/luak.

Tlem tlema zung deuh sek, a changa khawsik/tlun hluah hluah te.


Hetiang kan sawi tak aţang hian, nangmahah inrinhlelhna a awm chuan inentir vat ang che.

No 5-na IBS,  awmzia chu kawțhalo nei deuh reng, e deuh reng tihna a ni deuh ber.

Hengho hian taksa mamawh tui an e chhuak nasa a, an taksain tui a tlachham ta a, kal (kidney) khan bâl tlenfai tur a ngah si a, bal tleuh faina tur tui a hmuh țhat loh khan, bal awmho kha a lo char khâwn ta a, chu chu lung anga sak leh chang in an lo khir khâwn ta țhin a ni.

KAL-KIDNEY LEH MIT. GALL BLADDER

TBC.MARENGA
  1. kal  (kidney) leh  mit (gall bladder)  lungte  awm tan  *CHOAK ṬHI   arah,akung,Ahnah  chhumtui in aṭha  a mîtliam tan pawh aṭha.
  2. LAIKING TUIBUR  hnah densawm tui  sawr fianthum in nitin vawihnih in aṭha.
  3. Kalna hrimhrim tan  LAKHUIH THEI hnah densawm chhumtui in aṭha.
  4. Kal leh mît a lunte awm tan  MITHI SUNHLU   chhum tui tak deuh a in aṭha.
  5. PERHPAWNG CHAW hnah ahring densawm no khat in hian lungte anzung chhuak mai test vek ani aṭha e.
  6. SUMBUL densawm tui tlem telh in in aṭha heihian lungte ati sawm thei.
  7. KELHNAMTUR hnah chhumtui hi  lungte pai leh  zun thi ṭhintan a ṭha.
  8. Phing leh kal . Mît a lungte awm tan  HLONUAR zung chhum taktawk a in aṭha.
  9. Kal tan bik ah chuan  CHANGKALRIT   hnah leh akung azung chhum pawlh vek a atui nitin nokhatin nikhat a vawithum in aṭha.
  10. Mît leh kal a lungte awm tan BUHPAWL  hring chansawm chhumtui tamtawk in aṭha. 
  11. Kal a lungte pai tan  ANHLING tuihan atam thei ang ber in aṭha.
  12. Mît leh kal a lungte a awm chuan   BAWK BAWN eiloh tur ani.
I lo dampui theihnan duhsakna ka hlan che.

I lo hlawkpui ngei ka beisei a,Blog share in subcribes ve rawh le. Enjoy.

Post a Comment

6 Comments

  1. Taksa na deuh themthum, khawsik ser ser , lu na/hai berbur, luakchhuak deuhnghulh ang hian ka awm mek..

    ReplyDelete
    Replies
    1. Zialo ve aw.in enkawl tha la a reh mai turah i ngai teh ang.

      Delete
  2. tunah hian ka kalah lungte 2X2mm leh ka zunkawng ah9x6 mm a awm mek taksa ana ngawih ngawih mai ka zunkawng ami hi duhaia ala awm chhak deuh avangin Doctor minla khawih ngam mailo

    ReplyDelete
    Replies
    1. In enkawl tha hle ang che.tui in tam la.. A nat changin tawngṭai tam rawh... Pathian hnenah i nun pum hlan la, engkim tih felin a awm ang

      Delete

I ngaihdan han thawh ve teh le!