PHAWNGPUI TLANG TLAWH VE NGEI ANGCHE

PHAWNGPUI TLANG TLAWH VE NGEI ANGCHE

‘Phawngpui Tlang’ han tih mai hi chuan hrelo kan
awm awm love, hman deuh phei kha chuan
Pawlriat zirlaibu ‘Mizo Tawng’ tihah khan an zir
nghe nghe thin.Amaherawhchu la hre ve lo te kan
awm takin leh hre tawh la hmu silo te leh a
chanchin lehkhabua la chuang lo leh achhunga thil
hlu tam tak awmte in hriat ve atana tha a ka hriat
avangin inthlahrung tak chungin ka rawn
chhawpchhuah sak ve tawp mai che u a ni.
A hmasa berah chuan ‘Phawngpui Tlang’ tih hi
Lushei Tawg a ni lo a, Lai Tawng pawh ani hek lo.
A hming dik tak zawka chu Phongpi Tlang(Lai
Tawng) tih a ni a, ‘Phong’ chu Phul tihna ani a ‘Pi’
chu Pui tuhna ni. A Mizo Tawng(Lushei) a kan
sawi dawn chuan Phawngpui Tlang ni lovin
Phulpui Tlang tih zawk tur a ni.
‘ Phawngpui Tlang’ hi Mizorama tlang sang ber
ani a,ft.7100 laia sang a ni. Ram danga tlang
sang tak takte ngaihtuah chuan sanglo viau angin
lang mahse mizoramah chuan tlang sang ber ani
ve tlat!,Mizoram chhimtawp Myanmar(Burma)
ramri bula awm a ni a,a bulah hian khaw tereuh te
te an awm bawk a,Sangau khua phei hi chu he
tlanga Ramhuai lalpa ‘Sang au’ hming chawia
phuah a ni. Sangau atanga han thlir chuan he tlang
hi a lang pawl nalh em em mai a,chhumin alo
bawh zam chiai vei bawk nen, a lang paw chek
mai thin a, chuvang chuan a ni Mingoho(Sap)
pawh ina “Blue Mountain” an lo tiha tun thlenga
he hming hi a lo put takna chu.
He tlangah hian thil mak pui pui leh dangdai tak
tak a awm nual mai a,thuthang(rumours) mak tak
tak ‘Zawhte Ki Nei’ a awm a, a hmutute apiang
chu an thi zel thina tuman an la hmulo(haha) han
tih ang chi te; hmanah sap pakhatin sava a
kapthla a, chu sava chu afukna thingkung atang
chuan ahnuaia tuiah tak chuan a tlathla a mahse
thi mai loin a thlawk chhuak leh ngal daiha chu
sap pachal chuan chu tui chu Nunna tui anih ringin
rawn lak leh atum a, mahse chulai zawn tak chu a
hre mai tawh lo a, tuman a awmna tun thlengin an
hre hlen thei ta lo ani tihte a awm a ni.Tin, Sava
chi khat VANGA an tih Mizoram hmun danga awm
ve lo te,dawmdawi atana tha hnim(medical plant)
chi hrang hrangte pawh a awm a, tunhma phei
chuan ramsa an tam em em a, hmuhtheih maiah
te hian sakei te, savawm te an tla thin a ni.
Chuvang chu ani ang FAR PAK thlen hma deuha
kalkawng ngaw chhah thim deuh ruih ina a tuam
dai nuam em em mai, a sira notice board hlui
tawh takah pawh‘SAVAWM LEH SAKEI LAKAH
FIMKHUR RAWH’ tih an tar reng a ni.
Tin, Pangpar mawi em em mai kan hranghlui hla
phuah thiam tak tak te pawhina an hla a an lo lam
rik ve fo tawh ‘Chhawkhlei’ te pawh a awm a.
Chhawkhlei par i hmu tawh em? I la hmu lo anih
chuan he tlangah hian a tam mai, damdawi atana
a that em avangin an hmang fo thin reng a ni. Tin,
a hunah tak he tlang timawi tur hian nalh takin an
par (a sen leh a var) an chhuah ve thin a ni. Hei
vang hian tlawh dawn pawn furlaia tlawh ai chuan
chhawkhlei par hun lai March-May vela tlawh hian
a nuam bik a, tin favang lai Oct-Nov hian a nuam
bawk. A chhan chu Fur lai hi chuan chumin a khuh
reng mai thin a, ruahtui a lo tla nasa bawk nen,
vangvat an lo tam phah ta em em thin ani
(hriatzauna atan:khawvelah hian vangvat hi chi
hrang hrang 3000 an awm).A thente phei chu i la
hmuh ngai loh an ni ang, a lian deuh phei chu
kezungpui tiat lai mai te zu nia mawle! Chu mai
chu ni loin chutiangho chu an la chik(hram) thei
cheu ania!..Hmanah kha chuan zin veivahna
(transportation) te a that loh avangin khaw
thenkhat te chuan kea inzin pawh nan tak
phawngpui tlang kawng hi an hmang thin a, chung
mi zin veivak thenkhat te chu thingkung atang tein
Vangvatho hian an tlakkhum thin a ni. Chuti khawp
chuan an lo tam thin a, mahse tunah chuan ram
ngaw chhah tak tak te a awm tawh tak loh
avangin chutiang em em chu hmuh tur an vang
tawh a,awm pawh an awm tawhlo mai thei bawk
(ka hrechiang biklo;fur laiin ka kal ngailoa haha).
Tichuan phawngpui tlang hi Sangau atang chuan
Km7 a hla ani a,Motorin emaw kein emaw a kal
theih ve ve a, Motor-a kal dawn chuan khaw
pahnih Sentetfiang leh Thaltlang kal tlang a ngai a,
tin FAR PAK thleng chauh a thlen theih a, a tlang
sang lai tak erawh hi chu kea kal a ngai thung. Ke
a kal erawh chuan Sentetfiang chauh kaltlang
angai a ni. Kea kal hi a nuam zawk mahin ka hria
a hla lo bawk a.Tichuan thil chi hrang hrang
achhungah hian a awm ve nual bawk a,a hmasak
dan in dawtin i han tarlangi dawn chin teh ang.
Ahmasa berah chuan Far Pak thlen hma tawntirh
ber tlaklamah khian mihring leng tawk vel lekin
lung lian pui pui karah kalkawng a awm a,a sir
velte chu awih tak tak leh chhengchhe tak tak a ni
a, chulai hmun chu LUNGKOT(Lai tawngin) a ni
a,Lungkawngkhar tihna ani mai. Tin,chumi chhak
deuh Far Pak thlen hma tho siah chuan kalkawng
atanga hmuh theih lek hla lo teah chuan
Lungtolawt abula Lung lian pui pui awm a awm
a,chu lungah chuan thingkung,thlai engmah a to lo
ani.Tichuan he lungchunga awm tur chuan a chhak
atanga zuk tum fuh chat angai a, tum fuhloh
chuan a thlang chu kham vek ani bawk si a,thih
ngei ngei na tur ani.Hmanlai khan chutah kher
kher chuan palsaltha sam sei Hrangal chu a zuk
zuang/tum thla chat thin a, a sam chu a zuk
khuih thla thina chuvang chuan HRANGAL
SAMHRIAHNAK(Hrangala Samkhuihna) an lo ti ta
a ni.
Chuta tang chuan tlem a han chhoh leh deuhin
Phul zawl nuam leh zau tha em em mai(Vaiho
chuan film shooting nan an awh ngawt ka ring!)a
thlanglam kham sang tak tak ina a hual vel ,
Phawngpui tlang chhunga mite hriathlawh ber leh
achunglama kan lo lam rik tawh FAR PAK PHONG
a awm a ni.Helai hmunah hian a hma chuan Far
pakhat chauh alo ding/awm thina chuvang chuan
FARPAK PHONG(Phong=Phul)an ti ta a ni. Hemi
huam chhungah hian tui vawt tha tak leh tui em
em mai aluang reng bawk a,tin hman deuhah phei
kha chuan Dil ang reng deuh Tuikhuahah
(Swimming pool tiat vel lek) tui a tling reng thin a
ni.Mahse tunah chuan a khawro deuh tawh a,
engemaw chang chauhin tui hi a tling leh thin.
Tunah erawh chuan Forrest Deppt. Lamin ram alo
chhah deuh nan tiin far anlo ching teuh a, far
tamtak hmuh tur a awm phah ta ani.
Tin, hah tidam sawng sawng thei thlifim dawnna
tur atana tha tak kham sang ve tak lung phu
(Pulse) thalo tan phei chuan zuk en thlak ngam
miah loh tur khawpa thla(soul) tidup thei,a hming
atang ringawt pawha nelawmhloh leh hlauhawm
hmel zet ‘THLAZUANG
LUNGPANG’(Lungpang=Kham) a awm bawk. Ka
hriat ve dan chuan, he kham an thlir hian sang an
ti in an hlau thei hle a,kham ko tlang atanga an
thlir phei chuan an mahni tla si lovin,an thla(soul)
chauh kha tla/zuang thla ta ang hialin an inngai
thina chutiang avanga he hming hi lo pu ta ani
awm e! Thli tam deuhlai phei chuan kawr
te,nihliap te pawh hi zuk vawm thla ila thli atam
em avang chuan thli chuan a rwn len chho leh
thin. Mahse ti ve chhin kher duh suh(a rawn let leh
tawhlo palh ange!).
Chuta tanga hmalama phei leh hreta dinglam
letliamah(Far Pak zawl atang)chuan kawng zim te
a awm a, chu kalkawng zawh tawpahah chuan thla
han lakna tur remchang em em mai Puk(Puk tak
tak nilo)a awm a, chu chu ‘ TIALPARI PUK’ a
ni.Tialpari Puk an tih nachhan chu he Pukah hian
Tialpari alo tawm thin a, tichuan he Puka a
tawmlai hian Sakeite’n an veng thin a ni awm e.
Chuta tanga he hming hi lo pu ta ni in an sawi. He
Puka a tawm chhan chiah hi chu ka hriatchianloh
avangin ka rawn ti lang ta lo mai ani e.
He Puk piah deuh lawkah hian British-ho ina
Mizoram an awp lai vela an lo riahna/awmna
hmun BANGLA HMUN an tih a awma, tunah tak
erawh Lai District Council hian Bangla thar an sa
tawh. Heta tang hian khawthlir anuam em em
a,ramsa kham lawn lai te pawh an lo hmu ve fo
thin a ni. Tin, he hmun thlen hma deuh hian
‘MIRANG EKPUT’(SAP EKIN) an tih mai Sapho
Mawngbawr leng tawk lek tur vela Lung khuar, zim
em em hranlo(Sapho hi Mizote ai chuan an
Mawngbawr a lo lian zawk ani ngei ang!..hehe)a
awm bawk ani. Tin, a bulah lawk hian khama lung
indawh lung ti leng thei tak(Lianchhiari pawh kha
lo tuan ve zet se zawng, a lung a ti leng ve ngei
ang!) a awm bawk. Hmun nuam ve tak chu ani.
British ho khan survey an neih fel thlap hnuah
Compass dahin Sea Level atangin an teh a,a sang
lai ber Mizote’n a phawngpui tlang tia kan lo
hmelhriat ve tanna a tlang sang lai tak chu
‘TLANGSANG’ an lo ti ta a ni. Helai hmun sanglai
ber tak a hi Far Pak atang hian han chhoh leh hret
a ngai a.Tin, heta tang hian khaw tam tak a lang
thei a,Bengal Tuipui te pawh khaw that/thian lai
chuan kho tiat velin a hmuh theih bawk a ni.
A tawp berna atan chuan, a chanchin zawng zawng
kan sawi vek seng lo a, heta kan sawi zawng
zawng te hi Sangau lam( side) a awm te chauh
an ni. Saiha lam( side) ah pawh hmuh tur leh
hriat tur tam tak a awm nual bawk. Heng bakah
hian thil mak chi hrang hrang kan tarlan loh a
awm bawk a nagmah ngei han kalin i hmuh
ngailoh leh i hriat ngailoh han experience ve turin
ka duhsak che a ni. Tun hnu thleng pawh hian
foreign ram hrang hrang Australia , cannada..etc
atangte pawhin he kan tlang mak dangdai tak
nuam si, ramsa chi tinreng ten inlungrual taka tual
an lo chaina thin hi hriatchian tumin, sum tam tak
pawh seng hreh lovin an la rawn tlawh fo thin a
sin! Nang a leilung fa phei hi chuan a chhunga
awm zawng zawng te khi i hmelhriat, i thiante i
hriatchian tluk ang zeta hrechiang vek tawh tur i ni
a sin. Eng vang taka foreign hmun hla tak tak
atanga rawn tlawh duh ve thin nge an nih? tih i
hriat duh chuan nagmah ngei khan han tlawh ve la,
i zawhna chhanna chu a pe ngei ang che.

Post a Comment

0 Comments