- Ramhuaiin naupang an hruaibo em ni.
- Tarpho naupang khawngaihthlak.
- Khawmu chawi hi enge.
- Chin hriat loha bo.
A hmasa in he chanchin mak leh danglam tak mai hi, “Science in a finfiah theihloh thil te” tih lehkhabu ah chhuah a ni tawh a, Mahse duhthu a sam loh mai bak ah Fb lam ah kimchang lo nuai a post ka hmuh avang in naupangbo laia awm ngei ka kawm chiang a, post hi ka siam ta a ni.
Tarpho khua hi In 90 vel chauh niin, Lo nei a ei zawng a tam zawk an ni a, An ei hmuhna ber chu buh leh thlai chin a ni. 2007 kum a ni a , ‘Tluanghmungalung Ram’ chu lo ah nei in Buh leh bal pawh a tha hle a,.Mimkùt thla chanve a ni a, Buh te chu an hringdùp mai a ni.
An Lo neih na hi khua atanga a hlat tham a vangin Ramriak an tam thin hle a, School naupang leh chhumchhia deuh tih loh chu Hlo thlo in an riak deuh vek mai thin a.
Pu Rualthawnga pawh A Lo ah riak in, In lam ah A nupui leh A fate pahnih- A upa zawk Lalhmingthanga(6) leh A nau chu an Nu in In lam ah a awmpui thung. Lo lam ah An pa hlothlo pui turin, lang in a feh zeuh zeuh thin a, Inrinni tuk chuan Anhnah, vaimim leh Thlai rah la turin, zing ah midang ang tho in, Lo lam pan in an kal ta a, Lo chu tluang takin an thleng ta a ni.
Pu Rualthawnga hi Pu lalenga nen an inri a. Pu lalenga hian a fate pahnih a riahpui a. Thlam pawh inhnaih tak in an sa nghe nghe. Lalhmingthanga hi naupang luhlul leh huaisen engmah hlauh nei miahlo a ni a. A pa Pu Rualthawnga pawh hi hlauh hrelo, mitaima leh hnathawh hrat khawkheng ani a. Lo vata a riah te hian A mal ve si a, mau bati a siam a, zan ah lo a vat hmiah mai thin a ni.
Zan a mau bati nen a a Lo vat Thiltlang Pa ho lui riak in an hmu a, mak an tiin an ngaisang hle a ni.
Tun a An Lo neih hma kum chiah hian An vau ah Sih hnum leh bel em em mai hi a awm a, tui tlan tur dang awm ta lo chu a hai ta vak mai a, Naupang an rak chuah chuah mai a ni.
Thawm lo hre pha ve te chuan tlai hawn kawng ah, “Naupang rak chuah chuah kha i hre ve em an tia,”
“hria e, Vahai nupa inchhaih emaw ka tia sin” a ti hem mai maw le.
A sih hai avangin he lai an vau Ramhuai te hi an pem niin pa pakhat mumang ah a lang a.
A mumang ah chuan “Rualthawnga’n kan chenna in a tichhe vek, hlauh a nei silova, pem mai ang u, engtin emaw tak phuba kan la ve ngei ang” an lo ti a ni.
He mi avang hian a fapa lalhmingthanga hi an rubo ta em ni ang le? A bo ni a, a hawnpuitu leh thil engkimhretu-Vanlalthanmawia tawngkam i lo ngaithla tawh ang u le.
“hria e, Vahai nupa inchhaih emaw ka tia sin” a ti hem mai maw le.
A sih hai avangin he lai an vau Ramhuai te hi an pem niin pa pakhat mumang ah a lang a.
A mumang ah chuan “Rualthawnga’n kan chenna in a tichhe vek, hlauh a nei silova, pem mai ang u, engtin emaw tak phuba kan la ve ngei ang” an lo ti a ni.
He mi avang hian a fapa lalhmingthanga hi an rubo ta em ni ang le? A bo ni a, a hawnpuitu leh thil engkimhretu-Vanlalthanmawia tawngkam i lo ngaithla tawh ang u le.
”’Hminga a bo ni hian mak tih deuh deuh ka nei a,
Lo an lo thleng kha a tawng mawh em em a, thlam hnuai ah a thu ngawi reng a. A nu vaimim lakna mual piah ah Amah in a kalve a. Lo a fangkual a, thingluang ah te a tlan lawn zawi zawi mai a, kum 6 mi tih atan chuan mak tak a ni. Chaw ei a hun chuan a nu in a ko a, chaw an ei a. “Kei chu ka eikham tawh a, sava veh ka duh avang in an rual a haw lo in kalsan ka tum a. Thui fe ka kal tawh tih chuan Hminga nu chuan min lo Au a, “Mawia min lo nghak ve roh” a tia, Hmingte hmanhmawh roh” a ti sek bawk a. A bo na a ka hming lanna tur hrim2 a niang – kalsan ka tum nen, ka lo nghak ta a!
Lo an lo thleng kha a tawng mawh em em a, thlam hnuai ah a thu ngawi reng a. A nu vaimim lakna mual piah ah Amah in a kalve a. Lo a fangkual a, thingluang ah te a tlan lawn zawi zawi mai a, kum 6 mi tih atan chuan mak tak a ni. Chaw ei a hun chuan a nu in a ko a, chaw an ei a. “Kei chu ka eikham tawh a, sava veh ka duh avang in an rual a haw lo in kalsan ka tum a. Thui fe ka kal tawh tih chuan Hminga nu chuan min lo Au a, “Mawia min lo nghak ve roh” a tia, Hmingte hmanhmawh roh” a ti sek bawk a. A bo na a ka hming lanna tur hrim2 a niang – kalsan ka tum nen, ka lo nghak ta a!
Min rawn umpha tep tih ah Hminga chu chak tak in a tlan a, puanchhemuh bur a hnuk a, kan hma ah a tlan ta daih a. Kan hmuphak manglo, kawngkawi ah kan hmu zeuh zeuh. A chhak fe ah sunhlu tla a lo chhar a. A nu in “Hmingte lo kal roh” a tia. Min zui mai dawn maw kan ti a, min zui mai lo A nu in, “Muang suh, min lo um pha rawh” a tih pawn kawngtluan mai chuan min umpha thei reng reng lo a ni. Khua kan hnaih angreng viau tawh a, kan rual in a kal miahlo tihna a nih chu.
Chawlhna hmun kan thleng ta a. Reife kan chawlh hnu ah a rawn thleng ve ta a, “kan chhak ah sava an awm teuh a, ka han pel ang e ” ka tia, ka han chho a. An thlawk vek a, Va uk pakhat hi khiang thingbuk karah a tawm a, ka en ngial pawn ka hmuthei miahlo a. Hminga a rawn tlanchho a, ka hma ah a rawn kal a, “bengchheng suh, ” ka tia. Ka hma a a rawn kal chiah khan, Va ùk chu a hma a ka hmuh theih miahloh kha chiang takin ka hmu ta a..ka perh a. A tla thla a, ka va chhar a. Kan hawilet chuan, Ka bul mai a awm, Hminga chu hmuhtur reng reng a lo awm tawhlo ani. Ka Au a, ka piah fe ah ‘Eih’ a tia, ka Au leh a,’ A aia piah ah zawite in a ‘Eih’ leh a, ka Au leh a, min chhang ta miahlo a ni.
Kan awmna atang hian kan chhak kawng chu shotcut in a pawh theih a, tah chuan a kal a nih ka ring ta a. Kawng ah ka chhuk a, A Nu poh a lo kal tawh a. Hmanhmawh tak in ka kal a. Shortcut in a pawhna chhak hlek ah A Nu chu ka hmu a, “Hminga i hmu em? ka tia, “hmulo” a ti si. Ka zuk chhuk leh a, ka Äu vak vak a, A reh vawng vawng mai a ni.
A nu nen chuan kan Au a, kan zawng nawn leh ngial a, tihngaihna hrelova kan mangang ta si chuan , khua ah tlan hawngin Y.M.A president- hnen ah tlan lutin, thil awmdan zawng zawng leh tanpui kan ngaih thu a hnen ah kan thlen ta a. Y.M.A -Pre-pu LalRamsanga’n minlo buaipui nghal in, hruaitu thenkhat nen a hmun pan in kan tlanthla leh ta a. Tichuan Y.M.A hruaitu dang te nen information centre atang in an rwn au ta a,tichuan khwtlang anrwn chimthla ta a ni”, tiin Vanlalthanmawia hian a sawi a ni.
Hetia vantlang kan chim thlak meuh hi chuan unau hmelhai dawn a ni tawh a ni.
————–
————–
September 15.2007 Inrinni tlai chuan Tarpho khawtlang chu an buai ta mup mup mai le..Tlangau chuan ‘Pu Rualthawnga fapa Lalhmingthanga, Lo atanga A nu te nen an hawng Tun thleng in a la hawlo a, Mipa zawng2 chhuah khawm a,zawn tur ani e’ ti in a rawn au ta a, mipa zawng zawng chu, Chaw ei sawk sawk in kan chhuak khawm ta a. Hetih hun lai hi a tlai tawh viau a, mi thenkhat chuan “mi In ah a awm a niang” te an ti a. A mawngzang zual ten khawchhung leh kawmkar te an han fang kual thuak thuak a. Mahse Rin ang ngawt a ni lo. hmuhtur reng2 a awmlo.
An Lo neih na lam hi Tarpho hmar lam, Thlanmual pan na kawng niin, Thlanmual ah chuan Tlangval rual leh val upa te chu kan in nghak khawm ta a, thenkhat phei chuan A bo na hmun an zuk thlengthla hman nual bawk a. Thlanmual atang hian a bo na hi hnaite a ni.
Unau hmel hai vel ah A bo na hmun chu A nawlpui chuan kan thleng thla ta a,Val upa ten a zawn dan tur te sawi in pathum vel a in zui in a bo na ram chhehvel chu kan phek zawn ta chiam mai a ni.
Kan kuk vak vak a, Hmingte ti in, Aw rawl tawp tawp in kan Au vak vak a, chhangtu tur reng reng a awmlo. Kan zawng uluk hle mai a, Thängpik te pawh kan dai thlu vek a. A bo na atang hian kan zawng zau in,kan ri le lu mai a ni. Khawmu chawi a nih chuan Khäm ah emaw Puk ah emaw an dah duh upa ten an tih avangin, puk awm apiang te pawh kan lut zel a. Feh kawng ah hian ‘Tlaran’ kham a awm a, sathar te, saza te hmunpui a ni. Akham a tha in, a sei hle a, Hruizen nen he lai kham te pawh hi an lawn in hruiin an in thlak thlaa. Khampang puk thleng in an en kim hle bawk a, mahse khawilai ah mah hmuh tur reng reng a awmlo.
Zan dar 12:00 pel rawk a kan zawn a, Kan Auh vak2 pawn engmah hnuhma leh Athawm leh a mah reng reng hmuh tur a awm lo a. Kurùng Bak pùk, Bak Sing tel fe awm na thleng thleng kan dap vek a. Buhpawl zing a hriau bo zawn ai pawn a beidawn thlak zawk mah a ni. A bo na hmun bul kawng ah hian meipui anlo chhem vut vut mai a, chu chu kan pan khawm ta hlawm a, kan in nghak khawm leh a, A kal hla zual te an rawn thlenkim meuh chuan zing lam Dar 1:00am A ri thuak tawh a, Val upa leh Nula te thingpui lum kan han in a, A ai a hla leh zau zawk dap tur in kan chhuak leh ta a ni.
He mi zan hian Ruah a sur deu reng a, Ruahsur kar ah hreawm ti hmel tu mah awmlo in zan khua in kan zawng a, Kan Au a mahse hmuh tur reng reng a awmlo.
Chawlhnituk a ni a, khaw chhung ah chuan Naupang khangaih thlak Hmingtea bo dan bak chuan hmun a changlo. Ho tak mai a chin hriatloh a a bo ta hmiah chu,mitin mai chuan mak an ti a, A bo zan hian an In khat deu thaw in an tlaivar a ni.
Photlang valrual leh val upa te chuan Zan thim leh Ruah tla reng kar ah zankhua thak a an zawn hnu in beidawng ang reng tak in khawvar tawh hnu ah Hmingtea bo na hmun ah chuan in hmu khawm leh in,In lam a Chaw ei tur in kan hawng ta hlawm a.
He mi ni hian Biak In pawh khar a ni a, Chaw te kan han ei kham chuan kan in nghak khawm a, Uluk leh zual a zawng tur in kan in puahchah leh ta a ni.
Hmingtea bo hi kum chhiat kum a ni in, Ruah tui atam hle a. Lei min a tam in hmun hrang hrang ah lei a min sen veng vung mai a ni.
Khaw eng a ni ta bawk a, Hmuh inbeisei tak ina bo na hmun atang chuan uluk tak in kan zawng leh ta a. Kan däp zau khawp mai a, Ring tak tak in kan Au a, Kan kùk vak vak a. Beidawng lo a, theihtawp chhuah a, nileng thak a kan zawn leh pawh chuan A ke hniak em pawh hmuh tur reng reng a awm chuanglo . Thlanmual ah silpaulin zar in, Rv ah kan hmang a. Rv a rawn let ten an beidawn thu bak sawi tur an hre ta lo.
A tam zawk chuan Ramhuai hruaibo/khawmu chawi ah an ring ta hmiah hlawm a ni.
Sunday zan pawh hian A bo na hmun ah mei an chhem hluah a,zan rei tak thleng kan zawng a, Rinni zan leh sunday ni leng kan zawn tawh avangin Val upa ten Tlaivar a zawn an ti ta lo a, In lam ah hawng in A tuk a zawng leh tur in tui tak in kan muhil ta a ni.
Naupang khawngaih thlak Hmingtea bo dan maktak chuan Reilo te ah khaw thenawm te beng a thleng in, Zoram a tuam chhuak ta hial a.Thawhtan Ni a rawn herchhuah chuan khaw thenawm Khawhri khua atang in mipa zawng zawng lo chho in min rawn zawnpui ta a. Nileng in kan zawng leh a hmuhtur reng reng a awmlo.
A tuk Thawhleh Ni chuan, S.Chawngtui lam a khawnawt in an rawn chimthla ta bawk a. Hmuntin kan däp a, khaw 3 zet val upa leh valrualkan han awmkhawm ta chu kan tam ta hle mai. Nasa zawk a zawngin, Ramhnuai hmuntin deu thaw ah kan ri chuah chuah mai a ni. Mahse hmuh tur reng reng a awm chuanglo.
Nilai Ni alo herchhuak a, thingsai khua atang in mitlawmngai 20 vel an rawn kal veleh bawk a. He mi Ni pawh hian nasa tak a zawng in, hmuhtur reng reng a awm chuanglo.
Ninga Ni chuan,kan khawchhak lawk a awm, Cherhlun khua atangin funpui nen naupang bo zawng tur in A khawnawt tak meuh in, an rawn thawk chhuak leh ta bawk a. Tarpho khua chu Khawmpui lian dawng ang hrim in, khaw hrang hrang val rual te chu kan inpel suau suau ta mai a. Hmingtea bo na leh a chhehvel Ram mai ni tawhlo in, Tarpho ram chhung zawn in kan zawng ta a ni.
——————
——————
Hmingtea naupang khawngaihthlak chinhriat loha a khuangcherbo avang chuan Tarpho khua chu buaina leh lungngaihna chhumpui in a chim mup hi a ni ber a. Khaw thenawm khua pali atanga Valrual an han fuankhawm ta chu an tam ngang mai.
Middle school chu Rv ah hmang in,Tarpho branch Y.M.A hruaitu te leh nula tlangval te chu an buai em em mai a. Ramhnuai ah khual khua atanga lokal te hruai an ngai a, nula ten thingpui lum in, ei rawng an bawl a. Mizoram hmun hrang hrang atangin tanpuina sum pawh a rawnlut mawlh mawlh bawk a. Mibo zawng pawl committee din a ni ta hial a, hetihlaia vcp Pu MC. Vanlalruata chu chairman a ni.
Khual khua atanga mizo tak leh tlawmngai tak a valrual rawn fuankhawm te chu hmun hrang hrang a insem darhin, Pawlkhat zel ah hian Tarpho tlangval pali vel ten zui zel in, hmun hrang hrang kan fang chuah chuah mai a ni. Tarpho ramchhung hmuntin mai chu kan dap a, Tuichang kham thlengin dap vek a ni a, S.chawngtui lam ramri thlengin uluk takin pawl hrang hrang in an dap a, an au a, an ri chuah chuah mai a ni.
Pawl dangin Aithur nen kan inri na lam an dap bawk a. A then tuiphai lam ah an kal bawk. Tarpho ramchhung puk awm zawng zawng dapchhuah vek hial a ni ngei ang. Fehkawng lam a, ‘Tlaran kham’ pawh Hruizen nen a inthlakthla in, mihring awm theihna zawng zawng chipchiar lutuk taka dap vek a ni a. Hnahhriphai thleng in, zawn lohna hmun a awmlo. Khawthlang lam, Ramtharuam, sihphir lui leh char lui thleng in, Ralzawn ngawpui mawng thleng in, zawn vek a ni a, dap chipchiar poh leh avang tulh tulh hi a ni ringawt mai a.
A bo atangin ni nga ngawt a liam tawh a, ruah lah chu a sur duh em em mai bawk nen, zan lam ah zawng tawh loin, zing atangin, pawl hrang hrangah inthen hlawmin, hmun tinah mihring ke hnu hi a chiar dup mai a ni.
Zirtawp ni a ni a, Ruahsur kar ah pawh hrehawm sawilo in, ramhla tak tak leh ngawpui chhung ah te zawngzel in, hmuntin an fang mup mup mai a. A then beidawngin, Rv lam ah an let a, a then an chhuak bawk a. Mitin mai chuan Ramhuai/Khawmu chawi ah an ring vek tawh hlawm a ni.
He mi ni hian pawlkhat-Cherhlun lam atanga lo kal te chuan Aithur khua nen a kan inrina ‘Ralzawn’ ram ah an va zawng a, an hawn lam chuan, an y.m.a hruaitu pakhat chu a tawi khawmuang a. An piah kawr ngawpui hnuai ah chuan naupang rak nawk nawk thawm a hre ta a, a va pan hnai a, naupang rual kawr halo a hmu a ni awm e. Hei hi an hawn tawh hnu a, an inhmuhkhawm naa a sawi a ni.
“Enge in tih?” tiin a zawt a. Chung naupangte chuan “chakai kan khawrh” tiin an chhang a ni.
Ama sawi danin “engin emaw min mawlh a, sawichhuah nachang pawh ka hrelo” a ti a ni.
“Enge in tih?” tiin a zawt a. Chung naupangte chuan “chakai kan khawrh” tiin an chhang a ni.
Ama sawi danin “engin emaw min mawlh a, sawichhuah nachang pawh ka hrelo” a ti a ni.
Cherhlun khua lam ah hian Naupang pakhat in, mumang a nei a. Tarpho ami naupangbo kha changel buk kar ah a muhil in a hmu a. A pa hnen ah a hrilh a. Mumang mah ni se, tarpho lama thangmek te an zu phone a, thenkhat tam tak in changel hmun zawn in anzawn chiam phah a, mahse hmuh a ni ta chuanglo a, a mak em a, kan zep tel ve mai mai a ni.
Hmingtea bo cham Inrinni a lo thlengta reng mai. Hmun hrang hrang kan dap a, Ramngaw dur pui pui te, luikawr leh tlang leh kham leh hmuntin reng kan dapngial pawh chuan khawiah mah hmuhtur reng reng a awmlo. A kawr them takngial pawh hmuhtur a awm mawlhlo a ni.
Chaw eikham chuan Rv middle school ah a nawlpui a zawn hna chu khar a ni ta a ni. Khaw thenawm atanga tlawmngai tak leh hreawm pawh pawisalo leh a sur a sa hnuai a, tha leh zung tam tak leh mahni hna tul kalsan a, naupangbo min zawnpuitu te chu hreh viau mah se an khua lampan in an hawng ta hlawm a. Tarpho khawtlang an chungah kan van lawm tehlul em.
Chawlhni a lo thleng a, Tarpho khua tlangval te chuan kan la zawng reng tho a, mahse a dam tumah reng in anringtawhlo.Val upa ten Hnarlèn deu tur in min hrilh a, thil uih leh rim danglam deuh te chu rang tak in kan pan a, hnuhma a pherh veng vung mai a ni.
Upa ten ti hian an sawi a, ”ramhuai/khawmu chawi/hruai te chu an bona hmun ah meichhemtur a ni a, ngawireng in chan tur a ni. Chu meichhem chu a rawn ai a, a hnunglam atangin man thut tur a ni” an ti a. Chutiang chuan a bona hmunah mei kan chhem a, zantin reitak tlangval ten kan in chan chhawk a, mahse meilum rawn ai tih zan reng a awm miahlo. Kan zawng rei tawh in, hna te a tul tawh si a. A nawlpui in kan zawn pawh kan titawp veleh ta a, mahse tlangval panga vel zel chuan inchhawk in rei tak kan la zawng reng tho a ni.
Ni leh thla a liam a, kum a vei a, A reh tulh tulh emaw tih turin a chanchin reng reng hriattur a awmlo. Naupang khawngaihthlak hmingtea chu engtin tak awm ang maw le. Mitthi anga sawngbawl a, a vuina hun hman a rem silo. A hriatrengna lungphun dawn ngawt se a ni thei silo. A NU LEH PA tan a va’n na dawn em!
An fapa duatlai chin hriatloha han bo ta daih mai zawng…Hmingtea Pa, Pu Rualthawnga chu- A fapa bo atanga kum thum aia rei mah kha, Inrinni tlai thim dawn hian a bona hmun ah a kal ziah thin a sin.
Sunday mireh lai te hian tlaiah a fapa hmuh beisei takin a kal ziah thin a, mahse hmuh tur reng reng a awm silo, beidawng tak in a hawng leh thin.
Sunday mireh lai te hian tlaiah a fapa hmuh beisei takin a kal ziah thin a, mahse hmuh tur reng reng a awm silo, beidawng tak in a hawng leh thin.
Naupang khawngaihthlak Hmingtea chu khawiah tak awm ang maw le.
Author : NightPrince Renthleytlangval
0 Comments
I ngaihdan han thawh ve teh le!