Mi tam takin sakawlh leh a nambar 666 chungchâng an ziak tawh (cf. 13.18). Sakawlh pawh hi puh dàn chi hrang hrang a awm; mi țhenkhat phei chuan Mizoram Synod hi Sakawlhah an puh bawk a ni. Hei hi chhinchhiah hmasa ila. Thupuan bu hi Johanan hlauh tûr inkawh hmuhna tûra a ziah a ni lo a; tihduhdahna eng anga nasa pawh lo thleng sela, hlauh miah loh tûr ti-a infuihna atân a ziah a ni. Sakawlh sawi apianga hlau phelênga awm hi ringtute awm dàn tûr a ni lo; eng anga sakawlh thuah sâwm pawh lo awm ta sela, ringtute chu hlau lo rêng rêng tûra pâwl siam, sa azawnga kawlh ber ‘sakeibaknei’ Juda hnama miin a thisena a tlante kan ni (cf. Thup 5.5).
Thupuan 13.1-ah chuan sakawlh, ki sâwm leh lu sarih nei, a ki-ah chuan lallukhum sâwm awm, tuifinriat ațanga lo chhuak chanchin kan hmu. Thupuan 13.11-ah chuan sakawlh dang, beràmno kî ang ki pahnih nei, lei ata lo chhuak chanchin kan hmu bawk. Hêng sakawlh chanchin hi kan bih chian chuan Johanan khatih laia lehkhabu chhuak tawh, apocalyptic literature a hre viau tih a hriat theih a. Chutiang lehkhabûah chuan Leviathan chu tuipuia chêng, sakawlh nû-ah an ngai a; Behemôth chu khawmuala chêng sakawlh pâ-ah an ngai (cf. 1 Enoka 60.7ff). Pathianin khawvêl a siam lai khân ni 5-naa a siam tih a ni.
Tuipui ațanga lo chhuak sakawlh chu Daniela 7.2–7-a sakawlh nên a inang hle; Johanan Daniela bua sakawlh pianhmang hi a hre chiang hle a ni ang. Thuthlung Thar hrilhfiahtu tam ber chuan sakawlh hi tû dang ni loin Rom sawrkar entîrnaah an ngai. Rom lalte kha Asia Minor-a an lo chhoh chuan tuipui kal tlangin an lo kal țhin. Johanan lu sarih a tih hian Rom lalte a kâwk ang (cf. Thup 17.10). Thupuan 13.3-ah chuan, “Lu pakhat chu thihpui khawp hiala hliam angin ka hmu a; nimahsela a thihpui khawp hial tûra hliam chu a dam ta a, tichuan leia mi zawng zawngin Sakawlh chu mak an ti a, an zui a,” tih a ni.
Kum AD 68-ah Gallia Lugdunensis ram awptu Vindex-a a hel khân Nero-an Rome a chhuahsan a; Rome mipui hruaitute leh sipai hotute chuan Galba chu Lal ah an dah a. Nero-a chu AD 68, June 9-ah a intihlum ta a ni. Mi tam tak erawh chuan Nero-a chu thi loah an ngai a; tûnlaia Iran hmârchhak lam Parthia-ah biru niin an ring a; nakinah lo lal leh tûrah an ngai a ni. Johanan ‘lu pakhat, thihpui khawp hial hliam...’ a tih hi Nero-a chu a ni ang. Nero-a chanchin, thi loa nakina lo kîr leh tûra an ngaih kha Johana khân a hai hauh lo ang.
Domitian-a (AD 81–96) a lo lal khân a mizia kha Nero-a nèn a inan êm avàngin mi tam takin Nero-a kha lo tho leh tak takah an ngai a. Thupuan 13.3b-ah “Nimahsela, a thihpui khawp hial tûra hliam chu a lo dam ta a...” tih kha Domitian-a chu a nih an ring; ani chu Nero-a thi tawh, mi tam takin Parthia rama biru anga an sawi kha a nih an ring. Nero-a lo tho leh tûra an ngaih chu ‘Nero Redivivus’ an ti. Thupuan 13.11-a Johanan khawmual ata lo chhuak sakawlh a hmuh kha Nero-a lo tho leh, Parthia ram ațanga lo kal anga an ngaih sawina a ni ang.
Rom lalte kha ‘pathianah’ an inchhâl a; Rom miten Kaisara kha pathian biakin an bia a. Rom lalte kha Divus (Latin–Pathian), Dominus (Latin–Lalpa), Kurios (Grik–Lalpa) leh Theos (Grik–Pathian) tihte hmangin an be țhin. Nero-a pawh kha pathian ah a inngai a; Domitian-a (Nero Redivivus) pawh kha pathian ah a inngai a. Nero-a leh Domitian-a kha Kristiante tidudahtu an ni a. Johanan a hun laia thil awm dàn, thuthang leh titi lêng vêl kha a hai bîk lo a; chuvàngin Rom lalten an hriat thiam loh tûr, țawng biru hmangin Rom lalte chu sakawlh, a nambar pawh 666 tiin a sawi a ni.
Hmânlaiin Hebrai, Grik leh Latin alphabet-te chu nambar atân an hmang a; mihring hminga hawrawp tlukpui țheuh kha belh chhuah chuan nambar eng emaw a lo chhuak thei. Hetianga hming tlukpui chhut chhuah dàn hi ‘gemetria’ an ti a; hmânlai chuan mi hming pumpelh nân an hmang uar hle a ni ang. Adolf Deismann-an Pompeii khuaa bang pakhata thu ziak a hmuh chu, “Nula pakhat ka hmangaih a, a hming chu 545 a ni,” tih niin a sawi. Sakawlh nambar pawh hi Rom lalram leh an lalte hming pumpelh nân nambar hmangin Johanan a sawi a; chhût thiam tân chuan chhût chhuah theih a ni a; mi nazawng erawh chuan an chhût thiam kher lo ang.
Sakawlh nambar 666 hi chhût chhuah theih dân chi hrang a awm. Rom lalram kha Grik țawngin ‘LATEINOS’ an ti a; hawrawp tin tlukpui belh khâwm chu:—L=30, A=1, T=300, E=5, I=10, N=50, O=70, S=200=666 a ni. Domitian-a kha Rom lal Titus-a (AD 79–81) unaupa a ni a; an chhûngkua kha Grik țawngin ‘TEITAN’ an ti a; chumi tlukpui nambar belh khâwm T=300, E=5, I=10, T=300, A=1, N=50=666 a ni. Nero-a kha Latin awngin NERON tih a ni a; hmânlai Latin hawrawp tlukpui belh khâwm chu N=50, E=6, R=500, O=60, N=50=666 a ni. Hmânlai chuan Latin alphabets zawng zawng kha nambar atân an hmang a; tûnah erawh chuan 7 chauh an hmang tawh, chûngte chu I=1, V=5, X=10, L=50, C=10, D=500, M=1000-te chauh hi a ni. Nero Kaisar tih chu Hebrai hawrawpa ziahin NRWNQSR tih a ni a; a tlukpui chu—N (nun)=50, R (resh)=200, W (waw)=6, N (nun)=50, Q (qoph)=100, S (samech)=60, R (resh)=200=666 a ni. Hebrai alphabet-ah vowels awm loa ziah a ni a, W (waw) hi O atân hman a ni.
Johana kha mi ã lo tak a ni a, a hun laia thil awm dàn a hre thiam hle a; chuvàngin sakawlh nambar a sawi pawh hian eng/tû dang kâwk loin Rom lal chhûngkua, a bîk takin Domitian-a, Nero thi tawh hnu, lo tho leha an ngaih dàn kha a hre vek a; chumi tin zâwn chuan 666 hi a hmang a ni ang. Juda-ten nambar hi awmze nei tak leh entîr neiin an hmang țhin a; nambar 3 chu nambar famkim tê ber a ni a; nambar 6 hi famkim lo entîrna a ni a; 666 a nih chuan famkim lo pumhlûm entîrna a ni. Hmânlaia nambar an hman dàn ngaihtuah loa duh ang anga kawhtîr tum hian Johana tum dàn a țhelh duai thei a ni.
Johana sawi hi chu thil thleng tawh a ni ber a; amaherawhchu, ringtuten eng hunah pawh harsatna kan tâwk thei a, chutiang harsatna chu kan ‘sakawlh’ a ni ve mai ang chu. Harsatna eng pawh lo tâwk ila, Isua Krista ringtute chu zâm mai tûr kan ni lo; Krista zâra hnehna changtute kan ni a, zâm ngai lo tûr kan ni zâwk. Ringtu nih hi a nuam lam chauh ni loin harsatna a keng tel tih hriat reng tûr a ni. Vàna Isua a lâwn dâwna a thusawi hnuhnung berah khân zirtîrte chu ‘thuhretu’ an nih tûr thu a sawi a. Khatah khân ‘thuhretu’ tih chu Grik țawngin ‘martus’ a ni a; chuta țang chuan ‘martar’ tih hi a lo chhuak a. Krista ringtu nih leh martar hi thil inzawm a nih hun a awm thei; chutiang hun chu lo thleng a nih pawhin Krista zâra hnehna changtute kan ni a; zâm tûr ni loin hnehna hlado chham zâwk tûr kan ni.
Mi țhenkhatin Unique Identification Number (UID) hi sakawlh chhinchhiahnaah ngaiin an nei ngam lo a ni âwm e. India-ah chuan UID hi Aadhaar Card tih a ni a; mi țhenkhatin Aadhaar card neih an duh lo. Mizote chauh lo pawh Aadhaar Card neih duh lo an awm a, an neih duh loh chhan chu ‘sakawlh nambar’ a nih an rin ve vàng ni loin, mi mal zalênna (fundamental right) kalha an ngaih vàng a ni. UID ang hi India-ah chauh lo pawh, khawvêl ram 73-ah an ti tawh a; UID nei tawh ram zât chu—Africa-ah 4, America-ah 8, Asia-ah 22, Europe-ah 37, Oceania-ah 2 a ni. Chûng zîngah chuan USA, China, Germany, France, United Kingdom, Pakistan, Nepal, Australia leh New Zealand-te an tel. Mi ram chuan UID hi an hlau ve lo; a hlau awm chhun chu Mizote chiah hi kan nih a rinawm.
Aadhaar Card leh sakawlh nambar 666 hian inzawmna a nei lo. Aadhaar Card an siamin mit nautê-a thil awm leh kut zungpui zia-a thil awm sa kha khâwl thluak neiin an chhinchhiah a; keimahnia thil awm sa an chhinchhiah mai a ni. Mihring zîngah tu mah inang chiah chiah an awm thei lo; phîr inang bera ngaih, nû leh pate meuh pawhin an hriat hran hleih theih loh khawpa inang pawhin danglam bîkna (uniquenss) an nei vek. Chumi danglam bîkna tak chu mit nautê leh kut zungpui zia ațangin an chhinchhiah a ni. Mahni taksaa danglam bîkna awm han hlauh tlat mai chu mi pângngai awm dân tûr a ni lo. Aadhaar Card hlaute hi chu mahni inhlau an ni!
Mizo hi hlauh ngah Kristian kan ni. Hlauh tûr dap tâwk an awm reng a; hlauh tûr kan insawi hmuh a. Thuhriltute zîngah pawh hlauh tûr dap tâwk an awm țhin. Khawvêlah hian eng anga hlauhawm pawh lo thleng se, Kristiante chu nun hlimna thurûk nei tawh kan nih avàngin hlau ve lo tûr kan ni. Sakawlh pawh hi lo kal leh tûr pawh ni ta se, Krista tlanna changtute tân chuan a hlauhawm lo a; Krista hneh tawh hnu a ni. Taksa tihlum thei, thlarau tihlum thei si lo chu hlau lo tûrin Isuan min hrilh kha; sakawlh hlaua Kohhran chhuahsanten an thlarau chu Gehenna-ah an paih tihna a ni (Mt 10.28). Hlauh tûr kan dap chhûng chuan rinnaah kan awm lo tihna a ni ang. Sakawlh ka hlau lo! Hlau lo ve rawh u.
Thupuan 13.1-ah chuan sakawlh, ki sâwm leh lu sarih nei, a ki-ah chuan lallukhum sâwm awm, tuifinriat ațanga lo chhuak chanchin kan hmu. Thupuan 13.11-ah chuan sakawlh dang, beràmno kî ang ki pahnih nei, lei ata lo chhuak chanchin kan hmu bawk. Hêng sakawlh chanchin hi kan bih chian chuan Johanan khatih laia lehkhabu chhuak tawh, apocalyptic literature a hre viau tih a hriat theih a. Chutiang lehkhabûah chuan Leviathan chu tuipuia chêng, sakawlh nû-ah an ngai a; Behemôth chu khawmuala chêng sakawlh pâ-ah an ngai (cf. 1 Enoka 60.7ff). Pathianin khawvêl a siam lai khân ni 5-naa a siam tih a ni.
Tuipui ațanga lo chhuak sakawlh chu Daniela 7.2–7-a sakawlh nên a inang hle; Johanan Daniela bua sakawlh pianhmang hi a hre chiang hle a ni ang. Thuthlung Thar hrilhfiahtu tam ber chuan sakawlh hi tû dang ni loin Rom sawrkar entîrnaah an ngai. Rom lalte kha Asia Minor-a an lo chhoh chuan tuipui kal tlangin an lo kal țhin. Johanan lu sarih a tih hian Rom lalte a kâwk ang (cf. Thup 17.10). Thupuan 13.3-ah chuan, “Lu pakhat chu thihpui khawp hiala hliam angin ka hmu a; nimahsela a thihpui khawp hial tûra hliam chu a dam ta a, tichuan leia mi zawng zawngin Sakawlh chu mak an ti a, an zui a,” tih a ni.
Kum AD 68-ah Gallia Lugdunensis ram awptu Vindex-a a hel khân Nero-an Rome a chhuahsan a; Rome mipui hruaitute leh sipai hotute chuan Galba chu Lal ah an dah a. Nero-a chu AD 68, June 9-ah a intihlum ta a ni. Mi tam tak erawh chuan Nero-a chu thi loah an ngai a; tûnlaia Iran hmârchhak lam Parthia-ah biru niin an ring a; nakinah lo lal leh tûrah an ngai a ni. Johanan ‘lu pakhat, thihpui khawp hial hliam...’ a tih hi Nero-a chu a ni ang. Nero-a chanchin, thi loa nakina lo kîr leh tûra an ngaih kha Johana khân a hai hauh lo ang.
Domitian-a (AD 81–96) a lo lal khân a mizia kha Nero-a nèn a inan êm avàngin mi tam takin Nero-a kha lo tho leh tak takah an ngai a. Thupuan 13.3b-ah “Nimahsela, a thihpui khawp hial tûra hliam chu a lo dam ta a...” tih kha Domitian-a chu a nih an ring; ani chu Nero-a thi tawh, mi tam takin Parthia rama biru anga an sawi kha a nih an ring. Nero-a lo tho leh tûra an ngaih chu ‘Nero Redivivus’ an ti. Thupuan 13.11-a Johanan khawmual ata lo chhuak sakawlh a hmuh kha Nero-a lo tho leh, Parthia ram ațanga lo kal anga an ngaih sawina a ni ang.
Rom lalte kha ‘pathianah’ an inchhâl a; Rom miten Kaisara kha pathian biakin an bia a. Rom lalte kha Divus (Latin–Pathian), Dominus (Latin–Lalpa), Kurios (Grik–Lalpa) leh Theos (Grik–Pathian) tihte hmangin an be țhin. Nero-a pawh kha pathian ah a inngai a; Domitian-a (Nero Redivivus) pawh kha pathian ah a inngai a. Nero-a leh Domitian-a kha Kristiante tidudahtu an ni a. Johanan a hun laia thil awm dàn, thuthang leh titi lêng vêl kha a hai bîk lo a; chuvàngin Rom lalten an hriat thiam loh tûr, țawng biru hmangin Rom lalte chu sakawlh, a nambar pawh 666 tiin a sawi a ni.
Hmânlaiin Hebrai, Grik leh Latin alphabet-te chu nambar atân an hmang a; mihring hminga hawrawp tlukpui țheuh kha belh chhuah chuan nambar eng emaw a lo chhuak thei. Hetianga hming tlukpui chhut chhuah dàn hi ‘gemetria’ an ti a; hmânlai chuan mi hming pumpelh nân an hmang uar hle a ni ang. Adolf Deismann-an Pompeii khuaa bang pakhata thu ziak a hmuh chu, “Nula pakhat ka hmangaih a, a hming chu 545 a ni,” tih niin a sawi. Sakawlh nambar pawh hi Rom lalram leh an lalte hming pumpelh nân nambar hmangin Johanan a sawi a; chhût thiam tân chuan chhût chhuah theih a ni a; mi nazawng erawh chuan an chhût thiam kher lo ang.
Sakawlh nambar 666 hi chhût chhuah theih dân chi hrang a awm. Rom lalram kha Grik țawngin ‘LATEINOS’ an ti a; hawrawp tin tlukpui belh khâwm chu:—L=30, A=1, T=300, E=5, I=10, N=50, O=70, S=200=666 a ni. Domitian-a kha Rom lal Titus-a (AD 79–81) unaupa a ni a; an chhûngkua kha Grik țawngin ‘TEITAN’ an ti a; chumi tlukpui nambar belh khâwm T=300, E=5, I=10, T=300, A=1, N=50=666 a ni. Nero-a kha Latin awngin NERON tih a ni a; hmânlai Latin hawrawp tlukpui belh khâwm chu N=50, E=6, R=500, O=60, N=50=666 a ni. Hmânlai chuan Latin alphabets zawng zawng kha nambar atân an hmang a; tûnah erawh chuan 7 chauh an hmang tawh, chûngte chu I=1, V=5, X=10, L=50, C=10, D=500, M=1000-te chauh hi a ni. Nero Kaisar tih chu Hebrai hawrawpa ziahin NRWNQSR tih a ni a; a tlukpui chu—N (nun)=50, R (resh)=200, W (waw)=6, N (nun)=50, Q (qoph)=100, S (samech)=60, R (resh)=200=666 a ni. Hebrai alphabet-ah vowels awm loa ziah a ni a, W (waw) hi O atân hman a ni.
Johana kha mi ã lo tak a ni a, a hun laia thil awm dàn a hre thiam hle a; chuvàngin sakawlh nambar a sawi pawh hian eng/tû dang kâwk loin Rom lal chhûngkua, a bîk takin Domitian-a, Nero thi tawh hnu, lo tho leha an ngaih dàn kha a hre vek a; chumi tin zâwn chuan 666 hi a hmang a ni ang. Juda-ten nambar hi awmze nei tak leh entîr neiin an hmang țhin a; nambar 3 chu nambar famkim tê ber a ni a; nambar 6 hi famkim lo entîrna a ni a; 666 a nih chuan famkim lo pumhlûm entîrna a ni. Hmânlaia nambar an hman dàn ngaihtuah loa duh ang anga kawhtîr tum hian Johana tum dàn a țhelh duai thei a ni.
Johana sawi hi chu thil thleng tawh a ni ber a; amaherawhchu, ringtuten eng hunah pawh harsatna kan tâwk thei a, chutiang harsatna chu kan ‘sakawlh’ a ni ve mai ang chu. Harsatna eng pawh lo tâwk ila, Isua Krista ringtute chu zâm mai tûr kan ni lo; Krista zâra hnehna changtute kan ni a, zâm ngai lo tûr kan ni zâwk. Ringtu nih hi a nuam lam chauh ni loin harsatna a keng tel tih hriat reng tûr a ni. Vàna Isua a lâwn dâwna a thusawi hnuhnung berah khân zirtîrte chu ‘thuhretu’ an nih tûr thu a sawi a. Khatah khân ‘thuhretu’ tih chu Grik țawngin ‘martus’ a ni a; chuta țang chuan ‘martar’ tih hi a lo chhuak a. Krista ringtu nih leh martar hi thil inzawm a nih hun a awm thei; chutiang hun chu lo thleng a nih pawhin Krista zâra hnehna changtute kan ni a; zâm tûr ni loin hnehna hlado chham zâwk tûr kan ni.
Mi țhenkhatin Unique Identification Number (UID) hi sakawlh chhinchhiahnaah ngaiin an nei ngam lo a ni âwm e. India-ah chuan UID hi Aadhaar Card tih a ni a; mi țhenkhatin Aadhaar card neih an duh lo. Mizote chauh lo pawh Aadhaar Card neih duh lo an awm a, an neih duh loh chhan chu ‘sakawlh nambar’ a nih an rin ve vàng ni loin, mi mal zalênna (fundamental right) kalha an ngaih vàng a ni. UID ang hi India-ah chauh lo pawh, khawvêl ram 73-ah an ti tawh a; UID nei tawh ram zât chu—Africa-ah 4, America-ah 8, Asia-ah 22, Europe-ah 37, Oceania-ah 2 a ni. Chûng zîngah chuan USA, China, Germany, France, United Kingdom, Pakistan, Nepal, Australia leh New Zealand-te an tel. Mi ram chuan UID hi an hlau ve lo; a hlau awm chhun chu Mizote chiah hi kan nih a rinawm.
Aadhaar Card leh sakawlh nambar 666 hian inzawmna a nei lo. Aadhaar Card an siamin mit nautê-a thil awm leh kut zungpui zia-a thil awm sa kha khâwl thluak neiin an chhinchhiah a; keimahnia thil awm sa an chhinchhiah mai a ni. Mihring zîngah tu mah inang chiah chiah an awm thei lo; phîr inang bera ngaih, nû leh pate meuh pawhin an hriat hran hleih theih loh khawpa inang pawhin danglam bîkna (uniquenss) an nei vek. Chumi danglam bîkna tak chu mit nautê leh kut zungpui zia ațangin an chhinchhiah a ni. Mahni taksaa danglam bîkna awm han hlauh tlat mai chu mi pângngai awm dân tûr a ni lo. Aadhaar Card hlaute hi chu mahni inhlau an ni!
Mizo hi hlauh ngah Kristian kan ni. Hlauh tûr dap tâwk an awm reng a; hlauh tûr kan insawi hmuh a. Thuhriltute zîngah pawh hlauh tûr dap tâwk an awm țhin. Khawvêlah hian eng anga hlauhawm pawh lo thleng se, Kristiante chu nun hlimna thurûk nei tawh kan nih avàngin hlau ve lo tûr kan ni. Sakawlh pawh hi lo kal leh tûr pawh ni ta se, Krista tlanna changtute tân chuan a hlauhawm lo a; Krista hneh tawh hnu a ni. Taksa tihlum thei, thlarau tihlum thei si lo chu hlau lo tûrin Isuan min hrilh kha; sakawlh hlaua Kohhran chhuahsanten an thlarau chu Gehenna-ah an paih tihna a ni (Mt 10.28). Hlauh tûr kan dap chhûng chuan rinnaah kan awm lo tihna a ni ang. Sakawlh ka hlau lo! Hlau lo ve rawh u.
On 09 september 2024, at 03:26, Anonymous commented on 
0 Comments
I ngaihdan han thawh ve teh le!