DRIVER THAT TU MI NUN RAWNG 5 TE LEH* *CENTRAL JAIL TANG MISUAL RUAL TURU LUTUK PA 6 TE TLAN CHHUAHNA CHANCHIN.

DRIVER THAT TU MI NUN RAWNG 5 TE LEH* *CENTRAL JAIL TANG MISUAL RUAL TURU LUTUK PA 6 TE TLAN CHHUAHNA CHANCHIN.

AN ZING AH HIAN TANG TLAN CHHUAK ZINGA MI HMUNSIAMA A AWM VE ANI TIH HE TRUE STORY I CHHIAR HMA HIAN I HRE HMASA PHAWT DAWN ANIA .

A hre chiang tu leh enkawl tu kapa ngei min hrilh ka rawn belh bawk ani e. Chuan hun tam tak ka neih lo a zawh belh tur in hei te hi driver that tu te chungchang ka ka hriat theihdan chu ani hun rem chang ah driver that tu te chung chang bik rawn tih leh kan tum dawn ania hria pawh an awm nual kha lo in zawt kual ve mai ru....an chhugte tan a  hre om maithei  thupha kan choi ghal bok e an huaththu kan lo soi palh chuan mahse he true story hi a bo mai kan phal bik lo a hun lai a kan zoram  sawi ghing tu hi ...

An thah dan tak kha ka soi thei bik mai rih lo keipon hria an awm treuh mai lo in zawng ve teh u.....

he thawnthu chang mai tawh tur rapthlak tak in thah na hi ka rawn repost thra a nie mi hrang hrang a hre chiang te sawi dan in  he thlalak a mi ah hian hmunsiama driver that tu ah a tel a chumi hnu a jail tang tlan chhuak mi paruk nunrawn bawraw lutuk tak mai zing ah khan a lo tel tih kan hre thei ta ani

veilam pang jean kamis ha hi roluahthanga adawt hi hmunsiama adawt leh hi thansanga chuan thangzaua leh kaptluanga te an ni a hmunsiama hi jail a tanga tlan chhuak mi paruk zinga mipui in an chil hlum zing a mi kha a ni a,lungdai bul a taxi driver that tu te kha an nih hi,an vai hian an thi deuh vek toh ni a hriat  ani...

A sei deuh dawn a manhla hle bawk ang  i hman hunah i lo chhiar ve dawn ania
Continue.....

CENTRAL JAIL A TANGA TLANCHHUAHNA

*AIZAWL CENTRAL JAIL AÈšANGA TLANCHHUANA HAUTAK.*
joseph colney..

Heng misual rual turu tak tak 1992 kum a Aizâwl Central Jail atanga tlanchhuahna leh rawng taka Rothili an thah a, anmahni manchhuah an nih a, an kawngzawhlai tawp dan rapthlak tak chu CHHIAR TEH LE

*KHUH HAWNNA:*

Tûk dang ang bawkin zîng ni chhuak chuan Aizâwl Central Jail chu a rawn chhun leh at tawh a. Chu ni chu ni dang nên danglamna eng teh ual a awm loh hmêl hle. Jail tângho chu an rawn tho chhuak phak phak a, zîngkârah chuan thil pawimawh êm êm tih nei loin tûkthuan ei an nghâk leh far a.

Ni danga tûkÅ£huan an dawn ‘cut hnih/khat’ chu chumi ni pawh chuan an nilêng ‘quota’ a ni leh dâwn tih pawh tângho chuan an hre chiang leh hle a. An rinlâwk ang ngei chuan tûkÅ£huan an han dawn chuan ‘cut hnih/khat’ chu uicho chaw pêk takin pêk an ni leh a: tuma’n vui leh vaina thu an chhâkchhuak ngam lo. Vui eng ang mah se awmzia a nei dâwn lo tih hrechiangtu an nih vek tawh avangin thil sawngsawhlawt lo taka chilper sên chu tuma’n an tum lo ting tang tawh rêng a ni. Engmah sawi lovin an intlar a, an hun a thlen hunah lungawi takin an chan tâwk chaw tlêm tê chu an dawng ve mai.

Hemi ni hian khua a lum leh dâwn a ang hle. Tângho chu tûkţhuan eikhamah chuan infiamna awm chhun chhun chuan an han infiam a, a ţhen chuan lehkhabu hlui lam tawh tak tak hi peih leh peih lo hian, tih tur dang an hriat loh chhuanlamah an keu dan dan bawk a. Kil khata lo bial laih laih tâwk lah bo lo. Chutianga hun hman nilên leh ngawt chu a ţhen chuan an ning hle thin a; mahse, loh theih lovin ngaia neih tawh an tam a. Ngaia neih tum lo sateh mah se, khua reiah anmahni an inhrem mai mai tih an hriatchian êm avangin ngaia neih hmasa sa an vânnei a ni deuh mai a.

He jail-a tângte hi chhan hrang hrang vanga tâng an ni hlawm a. A ţhen chu rûkrûk vang te, pâwngsual te, mi bum vang te, sualna liam tham nia ngaih tualthah vanga tâng te leh dân bawhchhiatna chi hrang hrang vanga tâng an ni hlawm. Kum fê lo tâng tawh an awm laiin nimin maia lût thar pawh an awm nual bawk a. Dinhmun inang lo tak tak an ni bawk.

☼ Chhûngkaw khawsak Å£ha ve tak atanga lo chawrchhuak an awm laiin chhûngkaw mumal lo leh kehchhia atanga lo chawrchhuak an awm fur bawk a. An tân hun tâwpin chhuak mah se, belh leh kalna tur chuang nei tawh lo pawh an awm tho bawk a, chutihlaiin an chhûngte’n an lo nghahhlelh ngawih ngawih an awm nual bawk.

Kil khatah chuan ţhian inkâwmngeih fâl deuh ni âwm taka lo bial map map, thu pawimawh tak sawiho ni ngeia lang mi pasarih hi chûng zîngah chuan an awm a. Chu mite chuan thil pawimawh tâwpkhâwk an sawi rêng a. An landân leh chêtziaah erawh midang tumahin an thusawi chu hre ve lo se an duh hmêl hle mai. Anmahni inhriat tham lekin an phun sap sap a ni ber a, an rawn hawichhuak leh zak zak thin bawk a. Anni ho hi he hremhmuna loh theih loh vanga khungkhâwm an nih hma hian an inhre bîk lo. An zînga ţhenkhat chu thilsual ti ţhang leh mi hriat pawh hlawh angreng tak an nih avangin an lo inralkhat hriat thuak tawh tih loh phei chu hmêl pawh la inhmu bîk rêng rêng lo te an ni nghe nghe a. An pian leh hmêl a dang ang bawkin an ţo chhuahna leh he hmuna an tân nachhan pawh a hrang hle hlawm. Ţhenkhat chu midang ang bawka rûkrûk vang te leh tualthah vang tea tâng an ni.

Rei ngial an Å£hutho hnu chuan an inÅ£hendarh veleh ta mai a. An chezia chu tâng vêngtute pawhin chuti vakin an lo chîk bîk lêm lo a, chu chu an vânneihna pakhat a tih theih hial âwm e. ‘Mahni seh seh mual hranah’ ti ni âwm takin an Å£hutkhâwmna hmun aÅ£anga an kaldarh hnu chuan mahni ngaihtuah leh ngaihven zâwng zâwng buaipuia hmanhlel zui ta hi an ang hle lehnghâl.

Mi inanglo tak tak inkâwmkhâwm ni mah se, he hremhmun hreawm tak ning ngawih ngawih, pâwn zalenna rama boruak thianghlim leh thing leh mau hring nghulh mai kianga thâwk han lâk vang vang te, chhûngte nêna hlim taka han inhmuhkhâwm a, chaw han kîlho ve dar dar te, nula han rîm a, thâwp ang setsawta han tawng ve bal bal te thlahlel ngawih ngawih an nih avangin duh thuhmun na na na chu engtin tin emaw an lo inkâwmkhâwm ta a ni ber a. He hremhmun ata zalen an duhna chuan a phuarkhâwm a, an nin ngawih ngawihna chu an inlungrualna pakhat niin chuta ţanga a remchâng hmasa bera tlânchhuah daih duhna chu an lungrualna nghet tak a ni bawk. Hei hi hemi lam thila inkawmkhâwm leh rorêl hmasak ber a ni hauh lo.

Tunhma daih tawhah khân thil theih a ni ang em tiin mit leh beng, rilru leh ngaihtuahna nasa tak midang hriat lovin an lo sêng tawh thin a, chu an ngaihtuahna chu a taka chantîr turin mahni maia thil tih theih nia an hriat loh theuh avangin an lo inkawpkhâwm lo chauh a lo ni hlawm a. Chutia duh leh nin thuhmun ta chu an lo inkâwmngeih chho ta viau pawh chu thil mak a ni hauh lo.

Thu tak tak an sawi hma pawh hian inrintawn harsa pawh an ti ve hle nghe nghe a, theih ang tâwka fimkhurin an Å£hian chhar tharte chuan eng ang chiahin an rilru ang chu an lo ţâwmpui tih an inchîk ru êm êm a, an rilru tak an inhrilh mai lo nghe nghe. Duh thuhmun an ni tih an inhriatchian hnu fê-ah bul Å£an na’n ro an han rêl chhin a. A mal Å£heuha an lo suangtuah leh ruahman an han inhrilhtawn chu an phûr tak zet a, thil tihhlawhtlin theih ngei a nih an ring hlawm hle. Hemi hnu aÅ£ang hi chuan Zadeng tlâwm tur an sawi ang deuhin rorêl turin an inhmukhâwm ta zeuh zeuh reng a. An fîmkhur êm avangin tâng tumahin an thil tum leh ruahman chu an hriatpui lova. Tâng vêngtute pawhin ngaihÅ£hat lohna leh rinhlelhna engmah an nei hek lo. Chûng chu an tân duhthusâm leh an hna tisamkhaitu tak pawh a lo ni a, bul tanna pawimawh tak, an hlawhtlin leh hlawhchham hril thei thil pawimawh tak pakhat a nih miau avangin bul Å£anna Å£ha tak leh lâwmawm takah an ngai hmiah mai a ni.

Hemi nia inhmukhâwm mi pasarih zînga pakhat erawh chuan thui tak ruahmanna an duan tawh hnuah phatsanin dinhmun ngaia lungawi taka la awm mai a thlang leh ta zâwk a. Mi parukte erawh chuan an chhûngril lam atanga turtu nasa tak chuan an thil tum hlenchhuak ngei tur chuan a tur tlat avangin hnunglam hawi a, kîr leh thei niin an inhre tawh lo va. Tichuan tih tur intukin mahni hmabâk bâk tihhlawhtlin tumin an ţin darh leh ta rih a.

RUAHMANNA CHU:

Aizâwl khawpuia tlâk lama awm Central Jail hi, mi tâng 250 chuang leng tura duan a ni a. A sîr hual vêl hian cement concrete bang ft. 25 vêl zeta sângin a hual chhuak a. Kawngkapui hi a hma lamah awmin a chhûngah hian Prisoner Cell paruk atanga pasarih vêl zet a awm bawk a, Jail duty post pawh a awm nghâl bawk. Cement concrete bang chung lam pawh hi ‘barbed wire’-a phan chhuah leh vek a ni. Tin, jail chhûngah hian tuihâwk luankawr (side drain), jail pâwna luang chhuakin tuihâwk luanna kua hi ½ ft. vêla zau, iron rod-a hung phui a ni a. Iron rod hi 4 inch vêla kâr zauin phanchhuah a ni vek bawk.

Hêng mi tângte hian an tlânchhuah theihna tur khânte melh khiauin chumi atâna an hmanraw mamawh pawh an hre hle rêng a. An tânna cell tukverh Iron bar hi thirzaina (hackshaw blade) hmanga tan chhumin emaw thingtuai lian deuh emaw hmang pawha kar kau theih an inbeisei a. Tin, pâwn lam ft. 25 vêla sâng bang pawh hi an puan dawn kawmawl (blanket) hmangin emawa inpawhkai theih an inbeisei bawk. Tin, an tumna pakhat leh- tuiluankawr pawh hi thirzaina (hackshaw blade) hmang emaw thingtuai hmang emawa kar chhiat theih an beisei bawk a ni.

An hmanraw mamawh thirzaina (hackshaw blade) leh thingtuai lian tha deuh chu an mamawh hmasa ta a. Harsatna lian tâwk lovin an hmanraw mamawh chu ni reilotê chhûngin an lamkhâwm vek thei a. Mamawh huna lâkchhuah atân an thukru ta khiau a. Inbuatsaihna engkim peih fel a nih tâkah chuan an hmabâk chu a hun leh dârkâr ruat a ni tawh mai a. July 29 1992 zînglam dâr 1:00 vêl chu chêt hun ţha ber nia ringin thu an pawtchat ta a.

A HUN A THLENG TA:

July ni 29, 1992 a lo thlen chuan chaw leh âlu leh dâl tih vêl te a inhnangfâkin nî chu an vuiliam veleh mai a. Hemi tlai pawh hian Å£hiante uangthuang leh fiamthu kârah lêng mah se mi parukte tân chuan rilruah thildang a lût thûk tak tak thei tawh lo. Tlânchhuah an tum zân hmasa berah hian jail duty-ah hêng mite’na an kawmngeih tak, an Å£hianpa duty zân a lo ni hlauh mai a. Lo tilui ta se a chunga mawhphurhna tla a len dâwn êm avangin hemi zân, chêt an tum hmasak zân hi chu an thulh ta rih a.

☼ A zan hnihnaah pawh chuan thil a kaltluang hle tho a. An tânna ‘cell’ atanga an chhuahna tur hi inthiarna (toilet) ventilation atangin a ni a. He ventilation pawh hi iron bar 6-7 cms vêla liana khamchhuah vek a ni. Harsatna lutuk awm lovin an hmanraw neih sa hmang chuan reilotêah an tan chhum a. An zînga pa lian leh chak deuh chuan he ‘iron bar’ pawh hi 4/5 vêl an tanchhum hial a. Tunah chuan engkim peih fel a ni ta a, a hun taka chêt hun an nghâk ta ran mai.

Zîng dâr 1:00 am chiah a ni a. Cell thuhmuna awm mi tâng parukte chu mi dang hriatthiam lovin zaizirin an inbe ru sar sar a. An muthmun aţang chuan thâwm dîm thei ang berin an chechhuak zâl zâl a. Inthiarna kawngka hawngin harsa lotein an lo ruahman lâwk hmun aţang chuan cell pâwn lamah a mal tê tê-in an ţil thla ta tak tak a. Chuta tang chuan hrilhchawp ngai miah lovin tuiluankawr lam pan lehin harsa lotêin an thingtum thuhrûk hmang chuan mihring lenna tur vêla zauin an kar kau leh thuai a, a mal tê têin harsa lo takin an chhuak fel ta der mai!

Hetia mi tâng paruk te jail aţanga an tlânchhuah chhûng hi a rei lo hle. Dârkâr chanve (30 mins) vêl chauh hun hi an hmang a, zîng dâr 1:45 vêlah chuan jail pâwn boruak, an thlâkhlelh êm êm chu lungawi takin an hîp vang vang a. Mi pângai nuna nung zui ve thei tawh turin zalên an ni ve ta!

HAWI LAM THLAK:

☼ Tlânchhuah an rêl aÅ£anga bîk bona remchâng bera an ngaih chu ‘Bangladesh lamah aw’ tih a ni a. An chhuah veleh tawi khawtlai lovin jail aÅ£anga khaw hnai tak Tanhril khua an pan ding nghâl nal nal a, zîng khawvar hmain Tanhril khua hi an lût a ni. Tanhril khawchhûngah hian thil îtawm tâwpkhâwk an an hmu ta tlat mai! ‘Bus, a chabi invuah sa thlap chu. Chu bus chuan an tum ram Bangladesh a theihnghilhtîr a, eng dang ngaihtuah leh ruahman tawh chuang lo chuan Bangladesh lam rêng sawi tawh lovin Burma ram lamah zalenna meichher chhit chawp leh chilhin an tum leh ta zâwk a. Chu bus chuan an thlâkhlelh ngawih ngawih zalenna ram tur nia an ngaih Burma chu hruai thleng thei dâwnin an inhria a. Muangchâng hauh lovin bus-ah chuan an lût ta zung zung a.

He bus hi Pâwlrâng khuaa service niin Pu KC Zodawla ta a ni nghe nghe a. An zînga motor khalh thei Atea leh Dusty-a te chuan an inkhalh chhâwk ta zak zak a. Tanhril aÅ£ang hian Ramrikâwn, Chawlhhmun leh Luangmual te tlan pêlin Aizâwl an lût chho va. Chuta Å£ang chuan Sialsûk lamah an tlân ta zêl a. Hetia Tanhril atanga an chhuak hi an thâwm hriain bus neitu chu bus-ah lo bet ru reng mai a. An tlân hnu hian bus chunglam atangin, “Ding rawh u,” a rawn ti tuarh tuarh a. Mahse, bus chhûnga chuangte hi chuti maia ding chi ziazang an ni si lo. Hei hi a hre ve a ni chêk a nia’ng chu, ani pawh hian a tikhawtlai rei lêm lo va. (Pu Dawla hian bus atanga nawrchhuak angin a insawi a; mahse, anni lam chuan amaha zuangchhuak niin an sawi thung.

VAN A DUAI CHUANG:

☼ ☼ Hetia an tlân zêl hi motor lamah chhiatna awm êm êm lovin KeiÅ£um khua an thleng dâwn ta dêr mai a. Anmahni ûmtu police motor pali/panga lai mai chuan an hnung hla lo takah an rawn hnaihchilh tawh hle thung a. Sêrchhîp aÅ£anga chhimlam Dawngzâwl ram an thlen chuan anmahni tâwk zâwngin kawng chêp kual lai tak maiah chuan truck pakhat a lo lang thut mai a. An bus khalhtu Dusty-a chuan a theihtâwka kawngthlang lam nêkin side a lo pe a. Chutah chiah chuan an bus thlang lam ke chu kawngthlangah a tla ta hlauh mai a. Kawnga nawrchhuak turin hun an nei tawh si lo! Tihngaihna dang awm tawh ngang hek lo le, bus chu an tlânsan ta nge nge a. Ramhnuaiah a remchân dan ang angin an tlândarh zo ta a.

Ramhnuaia an awm chhûng pawh hian kawngpui aÅ£anga hla lo tê têah hlîr an awm a. Motor veivâk lo phar dina hmun danga tlân lehzêl an tum a ni. Helai hmunah hian anmahni zawngtu police motor ngei pawh an lo phar fuh hlauh mai a. Anmahni hotu SP chuan a hote chu ‘Firing Order’ pein helaiah hian an kâp nghe nghe a; mahse, hliam tuar khawpa kah fuh erawh an nei lo. Hetia ramhnuaia an vâkdarh ta hi tlai lamah hmukhâwm lehin zânah thlâm râwp tawh lamah an riakkhâwm a. Ni tla vanvuaia chaw mumal ei lo ta chu a chauh pawh an chau nangiang rêng a, an hmuh theih remchâng apiang an ei mai a ni.

ROTHILI AN THAT:

Hetia police hovin an kahdarh tak hnu hian Tuikum lui lam an pan tlâng ta zêl a. An tum dân chuan heta ţanga chho zêlin Burma (Myanmar) rama luh chhoh an tum a. Tuikum lui an thlen chuan luiah Nepali thingzai engemawzât an lo riak a, harsa lo takin lui pawh chu an kân ta nghe nghe. Chuta tanga kal leh mai ta lo chuan thlâm pakhat Nepali thingzai ho riahna hmun chuan an mit a la ta ngang mai a. An riltâm tawh nên: chu thlâmah chuan ei tur a awm ngei ringin an zîng pathum chu thlâmah chuan an kal ta a. Chu thlâmah chuan Sêrchhîp khua nu la valai tak, kum 30 pawh la tling meuh lo, hnamdang pasal nei, midang laka a fa bâk fa la nei lo Rothili chu a lo awm a. Thingzaia an chhawr Nepali-ho chu a thlâm atanga hla lo têah an awm bawk a. Thlâma ei tur dapa han kal pathum chuan Rothili pasal leh Nepali thingzai an chhawrte chu hruaiin an phuar sauh sauh a, Rothili chu an pâwngsual ta a. Duhtâwka an pâwngsual hnuah an thatzui ta bawk a. Chumi hnuah an thiante pathum dang zawm turin thlâm chu an kalsan leh ta a ni.

Rothili pasal chu engtin tin emaw an phuarna hrui atanga tâl chhuakin hlauhlawp thlabârin hmanhmawh baklêngin Sêrchhîpah chinchâng puangzâr turin a tlân ta vat a. Sêrchhîp a thlen chuan chu chanchin lungchiatthlâk tak chu meialh ang maiin a darh chak a, mipuiin an hrilhchhâwng zung zung mai a. Chumi zân la la chuan Mizoram pumah a darh chhuak nghâl vek nia sawi a ni nghe nghe.

AN IN LUNGRUAL TA LO:

Ei tur dapa thlâma kalte’n an thiante pathum an pawh hnu chuan engvanga chu chen chen thang nge tih an lo zâwt a. Anni chuan an thil tih dân zawng zawng chu engmah zêp lovin an sawi ta vek a. Thlâma kal ve lo mi pathumte chuan an Å£hiante thusawi chu a dik leh dik loh an han finfiah ve leh ngat nghe nghe. Anni pathum chuan chuti fakaua an Å£hiante an che chu an lâwm lo hle a, an thu a inhmu hlei thei lo Å£an ta a. Hetah hian an inhnialin an inchhuahchhâl nasa hle nghe nghe. Tichuan, Rothili kutthlâktu mi pathumte leh kutthlâk ve lo mi pathum dangte chu- a hu hova kal hlei thei lo khawpa an inlungrual tâk loh avangin- Tuikum kam aÅ£ang chuan pathum leh pathuma inthenin an darh nghâl ta a. Rothili kut an thlâk hma khân police chauhin an ûmzuiin an zawng kha a ni a. Rothili an khawih chungchâng chuan Zoram pum reilotêah dêngchhuakin an tlânchhiatna leh kal zêlna tur nia ngaih khaw hrang hranga mipui chuan ram tin ram tangah an zawng ta huai huai a. Hmun tam takah tlâwmngaiin duty te insiamin khân hrang hrangah an châng ta zêl mai a. A bîkin khawchhak tlângdung khua hovin an zawngin an ûm nasa hle a, Burma rama luhchhoh tum nia an lan avangin kaltlangtîr lo va, man ngei an tum a ni. Tin, hetihlai hian hêng tâng tlânchhuakte hi tualthah hmang, nunrâwng leh pawisak nei lo, râlthuam pawh Å£ha tak tak nei niin a thang a. Zoram pumah khawchhak lama khaw hrang hranga nunau an thlabâr tak meuh meuh a. Mipui leh nunau thlabâr lutuk thlamuan na’n mahni khua Å£heuh leh ramchin Å£heuhah a khaw neitu mipuiin tâng tlânchhuakte zawngin an chhuak sup sup mai a ni.

AN TAN TLAINI A LIAM TA-

(Chhuanawma @ Dusty-a):
Heta tang hian Remsiama leh Chhuanawma (Dusty-a) hi inzui bîk deuhin Rawpui leh Dawn khaw lam pan zêlin an kal a. Remsiama hi Lunglei Rahsi vêng chhuak a nih avangin anni pahnih pawh hian lo inhloh palh thulhah pawh inhmuh lehna atân Lunglei Rahsi vêng chu an ruat a. Ramhnuaiah pawh hian kal dûn zêl a ngamawm tawh loh avangin a hrangin an kal veleh a. Dusty-a hian Dawn khua han lût chhovin Lunglei lama tlang zêl a tum a; mahse, hetah hian police lamin an lo man hman ta a ni. Dawn khuaah hian mipuiin kut an thlâk ve lîm liam nain na tak erawh tawng hman lovin police kuta hlan thuai a ni a, a vânneihthlâk takin damkhaw chhuakah a tang ta a ni thu ka hriat belh dan in chhuanawma dusty a hi ala dam ani nupui te nei in fa a neih awm hriat anilo ani a ...

REMSIAMA : Remsiama pawh motor remchâng lo phar dina Lunglei lam pan zêl tumin Rawpui khua a lût chho ve leh bawk a. Police lam an lo inzarpharh nasat tawh êm avang leh mipuiin Rothili thah thu an lo hriata an laka phuba lâk tuma thinrim taka an zawn huai hawi tawh bawk si avangin a tum ang ngawt chuan a hma angin a che hlei thei ta lo va- he khuaah hian man a ni ve leh ta a ni. Ani hi Police kutah awm nghâlin mipuiin kut an thlâk nual nain hliam na tak erawh a tuar ve lo hlauh bawk.

LALREMTLUANGA(Atea):

Khatia Tuipui a lo len tâk si avang khân Atea chuan kawng mumal lo tak zawhin Biate tlângdung a thleng chho a. Mipui mimir an râlkhelh êm avang leh an chanchin tlâng hriat a nih avang hian an dinhmun pawh hi khirh hle a ni. Atea hi Sêrchhîp, N.Vânlaiphai leh E Lungdâr inkâr ram vêla a bîkbonaah hian mipuiin an ûm nasa hle a. Vawi engemawzât a ûmtute hian an nangchîng thin a; mahse, man hman lovin a tlânbo leh hman zêl a. Khâma a zuanthlâknaah a keruh pawh a ulh/tliak nghe nghe. (A ûmtute chuan a zuanthlâkna khâm hi vânneih tâwpah lo chuan tlâkhlum ngei ngeina tur niin an sawi.)

Amaherawhchu vânneihthlâk takin changêl hmunah a tla lût hlauh mai a, thi loa ruangin a chhuak leh thei a; mahse, hliam na tak erawh a tuar zui ta a ni. Biate nu pakhat chuan, “Ei leh in a neih loh vang nge ni, khawchhûngah hian, kan Inhnuaiah ngei a tawmna sûlhnu kan hmu a, kan hlau hle nghe nghe,” tiin a hnuah a sawi.

Hetih hunlai hian Tuipuirâl tlângdung: Biate, Sialhâwk, Khawhaiah te duty insiamin amah hi chân a ni a. Kawngpui dung hêl zêlin Khawhai tlâng atangin Phaisenah a tla thla a. Phaisen leiletah hian leilêt thlâm a awm nual a, thlâm pakhatah chuan a neitupa hnênah ‘hnam pasaltha’ niin a insawi a. Ani pawh chuan a lo awih ve mai bawk a. Tichuan, zan hnih zan thum vêl ngawt a riak a ni. Thlâm neitupa chuan "Atea hian chempui a mutpui ran reng" niin a sawi nghe nghe. Phaisen leilet aÅ£ang hian Phaisen luikawr zawh chhovin Khawzâwl tawntirh Kâwnzâr a thleng chho a. Kâwnzâr vênga thingpui dâwr pakhata awm lai hi mi Å£henkhatin lo hmuin an ringhlel ta a. A rûkin police lam pawh hriattîr an ni a. A tîr chuan inthup pawh a tum ve hle nghe nghe nain helai hmun vêla lo awm mi Å£henkhat chuan an rinhlelh tlat avangin an dâwp ta tho a. An rinhlelh ang ngei chuan tâng tlânchhuak zînga mi a ni tih an hre ta thuai a. Rang takin he thingpui dâwrah hian mipui an rawn pungkhâwm nghâl tuk tuk a, a hmasa mi engemawzât chuan kut an thlâk ta bawrh bawrh a. Mipuiin police an lo thleng thuai dâwn tih an hriat avangin mi thenkhat chuan a kutphuarsakin an lo dah a. Mahse, police lo thlen hmain pungkhâwm zînga mi then khat chuan a kutphuarna chu phelh sakin an tlânchhiattîr a. Chu chu an ûm tha leh a, Kâwnzâr field thlang lawkah ûmphain mipui pungkhâwm chuan an zîm leh ta a. Kâwnzâr field-ah hian mipui chuan hruai chhoin kut an thlâk ta sup sup a. Kut an thlâk na bawk aniang hetah hian Atea chuan a zinkawng a lo zawh tâwp ta a. A thih hnu deuh lawkah hian police pawh an thleng ve a. Mahse, mipui pungkhâwm tam tak chu han thunun thei ziazâng an nih loh avangin engmah an ti hlei thei bîk lo va, mipui chevêl chu an thlîr ve ngawt mai a ni. Hemi hnu hian Kâwnzâr Hall-ah a ruang hi zâwn chhovin mipui en theih turin an dah ta a, mipuiin an en luih luih a. Tlangvâl tlâwmngai thenkhatin hemi zân hian an tlaivarpui a ni.

Man a nih thu leh a thih thu hi a awmna Hunthar lam pawh rang taka hriattîr an ni a. A tûkah chuan Aizâwl Edenthar khawtlâng hruaitu thenkhatin Atea ruang hi Khawzâwlah an han hlâwm a. Tichuan, a chênna vêng Huntharah chuan Atea ruang chu zalh a ni ta a ni.

ENGVARA:

Laithangpuia, Engvara leh Hmunsiama te pawh hi Tuikum aţangin mahni pan lam ţheuh an pan zêl a. Hetia thilthleng dangin a tihbuai leh tâk avang hian Burma (Myanmar) lam pan zai pawh rêl ta lo chuan tum bulfûk mumal pawh an nei thei ta meuh lo va, mahni sehna mual mualah mi dang ngaihsak tawh lêm lovin an virbuai hle mai a ni. Engvara leh Hmunsiama te hian an khaw hnai tak Sêrchhîp an thleng chho va, Laithangpuia erawh Cherhlun lamah tlang pheiin Cherhlun khua a va thleng a. Engvara leh Hmunsiama te hian Tuikum lui aţang khân Sêrchhîp ram an lût a. Sêrchhîp mipui chuan Rothili an thah avang khân a tuartu khua an nih avangin khaw mala thinrim fâl tak an ni a, khaw dang zawng aiin mipuiin an zawng nasain duty pawh an indah uar deuh a. Hmun tinah duty an awm a tih theih âwm e. Thênzâwl kawng, Mualvawm ram vêla a awm laiin mipui chuan chulai vêlah chuan a awm niin an hria a. An zâwng uar ta sauh a. Ani hlau chuan thinglêrah a lâwn ta a. Râlkhat aţangin thinglêra a awm chu mipuiin an hmu fuh ta hlauh mai a, a sleeper pawh leiah chuan a hnutchhiah nghe nghe a. Mipui zinga thenkhat chuan Thênzâwl lam atangin an rawn hual a, a thenin Keiţum lam atangin an hual bawk a. Tlânchhiat leh chuanna a neih tâk si loh avangin awlsam ang reng takin an man ta a. An man tirh hian ramhnuaiah mipui hian an tuai liam liam nghe nghe.

Police lam pawhin Engvara man a nih thu chu rang takin an lo hre ve thuai a. Mipui kut ata chu an la nghâl vat a. Tichuan, Sêrchhîp khawchhûngah police chuan an hruai lût ta a. Damdawi Ina dahluh tuma police-in motor-a an hruai chu damdawi in kawtah, inchhûng a la luh hma chiahin mipui thinrim sosâng chuan police duty ho tâwntlangin Engvara chu an sawisa leh ta a. Hetah hian police pawhin theihtâwpin mipui boruak sâng râpthlâk tak chu dan an tum a; mahse, a lo ţang nasa deuh apiang chu mipui chuan vân lamah an vawrh chho nawlh nawlh ta mai a: hliam pawh an awm nual niin an sawi. Police hian mipui hi an dang zo ngang lo a ni.

Hetih hun hi chawhnu tlai lam a ni tawh a. Damdawi ina dahluh a nih meuh chuan a thi tawh nia sawi a ni a. Mahse, hetih lai mita hmutu chuan damdawi ina dahluh a nih lai hian thi zui nghâl mai tur khawp a la ni lo niin a sawi thung. Police chuan damdawi in leh a chhehvêl chu ngun theihtâwpin an vêng zui nghâl bawk a. Mipui pawh a nâwlpui ri huk kha kalkiang deuh tawh mah se, tam tak an la pungkhâwm bawk a. Damdawi in pâwnah chuan an la awm nghûk mai a ni. Zân rei dâwn lam, mipui pungkhâwm an tlêm deuh lai tak chuhin police chuan mipui hriat loh ah a rûkin Aizâwl lama phurhthlâk tumin Sêrchhîp damdawi in chu an kalsan a. Aizâwl pana an phurhna kalkawngah hian Engvara chuan a nun a thlahzui ta niin a tûkah Sêrchhîp mipui chuan an hre zui ta nghe nghe a ni.

HMUNSIAMA:

Sêrchhîp ram Engvara nên an luh hnuah inÅ£henin a mal tlat veleh a. Hriangtlâng ram lamah lûtin a rilÅ£am lutuk chuan ramhnuai aÅ£angin khawchhûngah lûtin In pakhatah chaw ei tur a dîl tawp a. Hriangtlângah hian mipui an lo duty ve tho bawk nên khawchhûngah a rawn lût tih an hre thuai a. Mipui chuan inrinlâwkna pawh pe lovin an zîm thut a, an man ve leh ta bawk a. Mahse, mi tlêm têin kut an thlâk a, mipuiin an bâwr tak tak hmain khawtlâng hruaitute kutah humhim a ni thuai a. Police kuta hlan thuai Å£hain khawtlâng hruaitute chuan hriain pêk an tum nghâl mai a. Mi hriat tam an duh lo a. Mahse, Hmunsiama Hriang tlângah man a nih thu chu man a nih atanga rei pawh ni lovah chuan engtin tin emaw Sêrchhîp lam chuan an lo hre ve thuai a. Sêrchhîp mipui hriat lohva police kuta hlan an tum thu nên lam an lo hre ve leh ta zêl a. Police kut a thlen hmaa man ngei tumin mipui chuan kawngah an lo châng ta tlat a. Tichuan, kawngah mipui chuan an chân ang ngei chuan an lo man veleh ta a. Ramhnuaiah hian ani pawh hi mipui chuan an chîl nghâl luih luih a. Chutia kut an thlâk rawn luih luih chu duh loin “In tih rawn luih luih loin mal leh malin insual ila” tiin amah kutthlâktute chu huaisen takin a cho lêt ngal ngal a ni.

Man a nih thu chu Sêrchhîp khawchhûnga mipui pawh chuan an lo hre veleh thuai a. Rang takin an manna hmun lamah mi tam tak an kal nghâl zung zung a. A man hmasatu mipui chuan a kaihin an kai a; mipui tam zâwk an thlen hnu chuan thingtuai lian tha tel tawl tak hi lain vawkzâwnin an zâwn ta zâwk a. Tichuan, Hmunsiama chu mipui chuan Sêrchhîp khawchhûngah chuan an rawn zâwn lût mup mup a. Hei hi Engvara man a nih atanga ni hnih vêl hnu a ni nghe nghe. Mipui chuan bazarah Hmunsiama chu an nghat chawrh a, a duh apiangin an en ta luih luih a. Sêrchhîp bazâr mipuiin an rawn thlen hian a lo thi tawh reng nia sawi a ni. Mipuiin an en zawh chuan police chuan a ruang chu an hlâwmzui ve ta a.

LAITHANGPUIA:

Tuikum lui aţanga a ţhiante pahnih Engvara leh Hmunsiama te kalsanin Ţiau lui lam hnaih zêlin Cherhlun khua chu tuma hriat lovin a zân pelh a. Mahse, Ţiau lui chu a len lai tak a lo nih si avangin a ţhianpa Atea nêna zalenna ram tur nia an beisei, thlen hrâm an tum Burma ram chu kal ngaihna a awm tawh chuanga a hriat loh avangin Cherhlun lamah bawk chuan a lêt leh ta a. Hetah hian ngaihtuahna thar hmangin engtin emaw dam khawchhuah dân tur ruahmanna a siam ta a. A tûk khua a lo vâr chuan Laithangpuia chuan Cherhlun khuaah lûtin thingzaia inhlawh fâkna zawng angin a insawi ta a. In pakhatah a va lût a, chu In chu he khaw pafing tak mai In a lo ni hlauh mai niin. In neitupa nên chuan an titi ta a. Laithangpuia chuan " thingzaia inhlawhfa ţhin a nih thu leh inhlawhfâkna zawnga lo kal a nih thu te" a thiam ang tâwkin a sawi malh malh a. In neitupa pawh chuan ngun takin a lo ngaithla ve zêl a. A tîr aţangin a lo ringhlel nghâl a; mahse, finfiahna a neih si loh avangin kawm chian deuh phawt ţhaa hriain a titipui ta a ni.

Chutia an titi lai chuan In neitupa chuan fing takin thingzai lam kaihhnawih a sawipui zêl a, chumi rual chuan a bula awmte chu a rûkin a mitmei zauh zauh a. An titi rei ta maw tihah chuan mi engemaw zât an rawn pungkhâwm ta a, chu veleh Laithangpuia chu tâng tlânchhuak zînga mi a nih ngei ringin an man ta phut mai a ni. Kut an thlâk ta liam liam a, an lo khawih na ta deuh a ni ang- Cherhlunah hian Laithangpuia chuan a thlarau a lo thlah veleh ta a ni.

VANDUAI VANNEI CHU:

Tichuan, tâng tlânchhuak mi paruk zîng nunna hloh ve lo va man tâk Remsiama leh Dusty-a te chu Aizâwl Central Jail lamah bawk dahluh leh thuai an ni a. Sêrchhîp rama inţhen ta kha an chhuah hona Central Jail-ah bawk an thiandûn hian midang zawng mipui chîlhlum an nih laiin hliam na pawh tuar ve lovin an inhmu leh ta a ni. An inhmuh hlim chuan sawi tur an ngah dûn hle a. An vânneih bîkzia an han ngaihtuah thin a- Pathian hnênah lâwmthu pawh an sawi ve hial a ni âwm e.

THUBUAI CHU:

Mi tâng tlânchhuak paruk zînga pali lai maiin nunna an chan phah a, an zînga pa hnih chauh chu la dam leh thubuai ngaih tuahsak ngai an ni ta a. Tâng tlân chhuak mi parukte khân dân bawh chhiat lian tham pathum ngawt mai an nei a Jail atang a tlânchhuah te;hmeichhe pâwngsual te leh
tualthah thubuai te.

Hêng thubuaite hi mitthi tawhte awrhtîrin awmzia a nei si loh avangin a la dam chhun pahnih Dusty-a leh Remsiama te chuan an awrh ta a. An ţhian thi tate tawrh ai an tuar dâwn ta a nih chu.

INHNAMHNAWIH VE LO:

Dusty-a leh Remsiamte ţhiandûn chuan an tlânchhuah hmaa an thubuai awrh ve ve bâkah thubuai rip tak tak pathum an awrh belh tâk zînga pahnih: Rothili pâwngsual thubuai leh Rothili thah thubuai bîkah chuan an inhnamhnawih ve loh thu court hmaah chuan an puang a. Court pawh chuan an inhnamhnawih ve ngei a nih tih finfiahna ţha leh rintlâk engmah tanchhan tur a neih bawk si loh avangin pâwngsual leh tualthah thubuai lakah chuan an fihlim dûn ta hrâm a.

Tichuan, jail aţang tlânchhuah thubuai chauh an awrh ta a ni.

KHAWVEL THAR: An zînga vânduai ta an thian palite’n mual an liamsan tawh a, a hunlai atanga chhiarin ‘thangkhat lian’ zet a lo ni ta dêr mai. Hêng a la damte hian an hmêl chu an siamÅ£ha bîk hauh lo; mahse, an nun erawh chu a dang daih tawh. An nun siam na’na khawdur kha tun hnu khaw êngah hian an hmânlai thlîr veuh veuh tawh a. An nunah nghawng nei mah se an kalsan tawh a nih miau avangin a zungzâm eng pawh rawn chhuak se huaisen takin an hmachhawn ve zêl thin. He thuziak (thawnthu) hi an tân zahthlâk emaw mualphona emaw ni lovin thil tihsual chîng tak leh rahbi tleu zual châng nei MIHRING ve tho an nih avangin thu ngaihnawm; sawi nuam si lovah a lo chang ta a ni. ‘1992 Jail tâng tlânchhuakte kha’ tunah chuan patling, chhûngpuipa dik tak niin tu leh fate nên- he lei an vawikhat pianna khawvêlah hian an khawvêl tharah nun an hmang leh fê tawh a ni. An thian nunna chân tate kha insiamthatna hun an neih ve tâk loh avangin tun thlengin an la lainat tak zet zet a, anmahni avanga nunna chân te, Zoram mipui a hunlaia thlabâr êm êm te, anmahni avanga mahni hna tul pawh thawk hman lo va ramhnuai pilril tak taka anmahni zawnga chhuak Å£hin te leh zanrei pawh sawi lo va nunau thlamuan tura duty Å£hin te leh, tha tam tak sênga atîr aÅ£anga ûmzuitu Mizoram Police te chungah thinlung takin thupha an chawi tak meuh meuh a ni.

TLANGKAWMNA:

Kum 20 zet a lo liam ta reng mai! Khatih hunlai khân he chanchin chhuitu pawh hi naupang tê la niin û zâwkte sawi a hriat aÅ£angin ngaihnawm a ti hle Å£hin a. Zoram pum thin tiÅ£hâwngtu a nih avangin chhinchhiah tham thil thleng nia a hriat avangin heti hian a’n chhuizui ta a ni.

☼ Police Department an chhûng buai a ni ta ber a, police station pakhat kutken mai chi a nih loh avangin Zoram police zawng zawngin an buaipui ti ila kan sawisual âwm lo e. Police kut thlen hmaa thil tisuala puhte’n kut an tuar emaw nunna an chân emaw a nih chuan an mualphona a ni a. An kuta awm tawh mipuiin kut an thlâk a nih phei chuan mawhphurhna hlen zo lo an ni thei tih an hria a. Chuvangin an theihtâwpin thil tisuala puhte kha mipui lak aÅ£anga humhim tumin tan an khawh a; mahse, khatihlai khân vawiin angin hmanrua a la Å£hat tâwk loh avang leh mihring indaih loh avangin mipui thinrim sosâng lutuk kha khawi hmun hmun emaw chuan an dang zo lo a. Khatiang thil kha a thleng leh lovang tih a sawi theih lo va, chuvangin kan police pawhin thuam chak an mamawh hle.

Prison Department lam kha he thil thleng avang khân an mualpho hle mai a. Kha thil thlenga a kaikuang ber an ni a tih theih ang. Vawiina Prison Department, department tê leh langsâr lo tak, pawimawh tak si kan enkawl dân hian duhthu a sâm tâwk tawh lo hle a. Ram changkâng Å£henkhatah chuan prison department ti mai lovin ‘prison & correction department’ an ti kher tawh a, hei hi jail-a tân leh nun hruai thatna a kengtel nghâl a ni. Tin, mihring hming hi kan hriatzui dân ang angin târlan a ni a. Hmun leh hma, thil thlenna hmun leh hun chiang tak hriat a lo harsa tawh viau mai a. Ziaka thil lo chhinchhiah tlipthlep ka tawng fuh chiah lo nên Å£awngkaa ka thudawn a nih avangin tihsual ka neiin ka inring a. Chuvangin a dik zâwk hria in awm chuan min hrilh turin ka ngen takmeuh che u a ni.

MAK VE MAI MAI:

Jail tlânchhuak zînga pakhat chuan khatia Rothili pâwngsuala râwng taka thatzuitu nên an inhauh vak khân kutthlâktute chuan ‘misual’ nia inhriatna avanga engmah pawisak lohna a thinlungah a len êm vanga ‘sual law law’ an pawi tih loh vang niin an sawi niin a sawi a. Rothili thattu mi pathumte kha man an nih khân vânduaithlâk takin an thi a, kutthlâk ve lo pathum zîngah pakhat a thi ve ta hlauh tih loh mi pahnih chuan hliam na tuar ve lovin nun siamÅ£haa nun thara nun theihna hun tha an nei tlat kha thil mak ve tak chu a ni!!!

                      pic = driver that tu te


Post a Comment

0 Comments